Column | De machtsstrijd van de 21ste eeuw krijgt nu vorm

We leven in een tijd waarin beslissingen genomen worden die de verhoudingen in de wereld voor decennia zullen bepalen. Eén beslissing die zijn schaduw ver vooruit werpt was uiteraard de beslissing van Poetin om Oekraïne binnen te vallen, meteen gevolgd door een tweede beslissing, het collectieve westerse besluit om Oekraïne voluit te steunen. Chinese wapens voor Moskou zou ook zo’n besluit zijn.

De Chinese president Xi Jinping gaat binnenkort op bezoek bij Vladimir Poetin, mogelijk al komende week. De relatie tussen de twee ligt sinds het begin van Poetins oorlog in Oekraïne onder een westers vergrootglas: hoe ver gaat de Chinese steun? Blijft het bij verbale rugdekking en economische hulp, of gaan straks ook Chinese wapens naar Moskou? Volgens de VS wordt in Beijing gesproken over die optie. Hoe serieus dat is, weten alleen Beijing en de CIA.

Als China inderdaad wapens zou leveren, dan zou dat gevolgen hebben voor de oorlog, maar het zou ook niets minder zijn dan een gestrekte middelvinger naar de westerse Oekraïne-alliantie. Het zou de verhoudingen tussen China en de VS in één klap op scherp zetten. Wil China zover gaan?

Wapenleveranties zouden ook betekenen dat China zich diskwalificeert als bemiddelaar. Xi zou, aldus geruchten, een telefoongesprek voorbereiden met de Oekraïense president Zelensky. Vorige maand presenteerde China al een ‘vredesplan’ waarin het bekende Chinese standpunten over soevereiniteit herhaalde, maar dat geen aanknopingspunt voor een vredesproces bevatte.

Gelooft China werkelijk in een vredesinitiatief? Noch Rusland, noch Oekraïne wekt immers de indruk al toe te zijn aan onderhandelingen. Volgens de Russische kenner van de Chinees-Russische betrekkingen, Aleksandr Gaboejev is het ‘vredesplan’ slechts een pose die China bonuspunten oplevert in de Global South bij landen die geen partij willen kiezen in de Europese oorlog. Xi reist straks naar Moskou om Chinese belangen te behartigen en het vredesplan is, aldus Gaboejev, niet meer van een dekmantel.

Gaboejev is in dienst van de Amerikaanse denktank Carnegie, die tot twee jaar geleden werd geleid door William Burns, de huidige baas van de CIA. De opmerkingen van Burns over mogelijke Chinese wapenleveranties zou wel eens bedoeld kunnen zijn om de geloofwaardigheid van China als bemiddelaar aan te tasten, opperde Gaboejev tijdens een debat bij Carnegie in Brussel.

De beslissing van Australië om in samenwerking met het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten (A-UK-US) nucleair aangedreven onderzeeërs aan te schaffen is ook het predikaat Zeitenwende waardig. Oorspronkelijk opteerde Australië voor diesel-elektrisch aangedreven onderzeeërs, nu investeert het honderden miljarden in een mega-project dat onderzeeërs oplevert die gemakkelijker ver van huis kunnen opereren. Australië wordt daarmee een zwaar bewapende frontlijnstaat in de machtsstrijd tussen China en de VS.

Het is goed even stil te staan bij de tijdsspanne waarmee in de deze week gepresenteerde AUKUS-plannen gerekend wordt. De eerste van acht in Australië te bouwen onderzeeërs van een nieuw type komt pas in het begin van de jaren veertig uit het dok. AUKUS is een anti-Chinese manoeuvre die reikt tot ver in de tweede helft van de eeuw.

De onderzeebootdeal is een reactie op de snel groeiende internationale invloed van China. Afgelopen weekend, bij voorbeeld, behaalde Beijing een klinkende diplomatieke overwinning door te bemiddelen tussen rivalen Saoedi-Arabië en Iran. Een rol die voorheen door de VS zou zijn vervuld.

Het VK presenteerde met de AUKUS-deal een opgefriste veiligheidsstrategie. De nieuwe editie is veel somberder dan de versie uit 2021. De risico’s die uitgaan van China, Rusland, Noord-Korea en Iran werden toen ook al onderkend, maar de wereld werd veel sneller onveilig dan voorzien.

„De overgang naar een multipolaire, gefragmenteerde wereld is sneller gegaan dan verwacht. We bevinden ons nu in een periode van verhoogd risico die waarschijnlijk zal duren tot na de jaren 2030.”

Over China schrijft premier Sunak dat het VK er mee wil samenwerken, maar als het anderen zijn wil op legt, „duwen we terug.” China „stelt de internationale orde voor een epoche-defining challenge”, een uitdaging die bepaalt hoe het tijdperk eruit gaat zien.

Voor dat tijdperk wordt dezer dagen de koers uitgezet met beslissingen die hun schaduw ver vooruit werpen. Mis het niet.

Redacteur geopolitiek Michel Kerres schrijft hier om de week over de kantelende wereldorde.