Column | Aan mensenrechten hebben ook wij geen boodschap

Had u dinsdag in deze krant het AIV-advies aan onze regering over de omgang met Turkije gelezen? Lees het anders alsnog. Het gaat tamelijk ver. Niet zozeer dat de Adviesraad Internationale Vraagstukken pleit voor pragmatisme; natúúrlijk is het in het internationale verkeer een kwestie van geven en nemen, de koopman én de dominee, nietwaar? Iedereen heeft zo zijn belangen en zijn gevoeligheden en gazomaardoor. Maar zoals de AIV realpolitik en „principieel transactionalisme” bepleit, lees ik vooral toegeven en weinig terugkrijgen.

Krijgt Turkije niet te veel speelruimte, vroeg Froukje Santing enkele dagen eerder eveneens in deze krant. Ja, zei ze, en wees op Erdogans blokkade van Zwedens toetreding tot de NAVO zolang dat een aantal voor Turkije gezochte Koerden niet wil uitleveren. Chantage, kunt u het ook noemen. Ja, te veel speelruimte, zei ze namens de Turkse burgers die niet op Erdogan willen stemmen maar elk alternatief wordt ontnomen.

De sterke man Erdogan heeft geleidelijk de democratie ontmanteld die Turkije een klein tijdje heeft gehad. Hij is vandaag druk bezig de allerlaatste restjes daarvan weg te poetsen om volgend jaar de verkiezingen naar zijn hand te kunnen zetten. Hoe gaat dat? Afgelopen vrijdag hoorde de populaire burgemeester van Istanbul, Ekrem Imamoglu van de sociaal-democratische oppositiepartij CHP, de aanklager vier jaar gevangenis en een verbod om politiek te bedrijven tegen zich eisen wegens belediging van de Turkse kiesraad. Die had hij in november 2019 een stel idioten genoemd omdat de raad zijn verkiezingszege tegen een kandidaat van Erdogan had geannuleerd. In de tweede ronde won hij destijds met veel grotere meerderheid. Als de aanklager zijn zin krijgt, kan Imamoglu volgend jaar niet meedoen.

Dezelfde dag werd de huidige leider van de CHP, Kemal Kiliçdaroglu, als eerste onder de nieuwe, omstreden desinformatiewet voor de rechter gedaagd. Tegen hem werd drie jaar cel geëist omdat hij een minister zou hebben belasterd, wat eveneens uitsluiting van de verkiezingen zou betekenen. Ik geef u als toegift de tot levenslang veroordeelde filantroop Osman Kavala, wiens „onmiddellijke vrijlating” al bijna drie jaar vergeefs door het hoogste mensenrechtenhof in Europa wordt geëist.

Maar we moeten Erdogan laten begaan: het Westen kan het zich volgens de AIV niet veroorloven Turkije van zich te vervreemden. Turkije is een „niet te stuiten mogendheid” in de woorden van president Erdogan, die daarin dus van de AIV gelijk krijgt. Strategische positie hé, door zijn ligging op het kruispunt van Europa, Afrika en Azië, en nu met de Russische oorlog in Oekraïne des te strategischer. Feitelijk komt dat erop neer dat Erdogan enerzijds heel goede zaken doet met Rusland en anderzijds drones levert aan Oekraïne (wel betere dan de Iraanse voor Rusland). Zaterdag kwam hij voor Rusland op, dat volgens hem door het Westen voortdurend wordt aangevallen. En zeker, Turkije biedt opvang aan zo’n vier miljoen Syrische vluchtelingen die wij hier in Europa niet willen. Maar als Europa niet genoeg betaalt (onder de transactie van 2016 zal ik maar zeggen) bust Ankara af en toe een paar duizend vluchtelingen naar de grens om de druk op de ketel te houden.

Wat de AIV inzake Turkije bepleit, gebeurt ook al met Marokko, dat tegenwoordig ongewenste migranten terugneemt mits Nederland zwijgt over mensenrechten. Aan mensenrechten hebben de autocraten geen boodschap, en wij ook niet.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.