Column | 400 miljoen Egyptenaren langs de oevers van de Nijl

Iets heel anders vandaag: bevolkingsgroei, want ik zag fascinerende – en huiveringwekkende – cijfers. We hebben net de 8 miljardste wereldburger achter de rug en ik wil naar de relatief verre toekomst kijken. In het jaar 2100 zullen we met 10,4 miljard zijn volgens het rapport World Population Prospects 2022 van de Verenigde Naties. De relatief verre toekomst, want u kunt er ook zo naar kijken: dat is over 77 jaar en wat is 77 jaar helemaal?

Hoe dan ook, dergelijke voorspellingen zijn tot op zekere hoogte nattevingerwerk. Bijvoorbeeld, aldus de VN, een onverwachts verminderde vruchtbaarheid op de korte termijn heeft over de generaties een cumulatief effect en kan belangrijke gevolgen hebben voor de cijfers op de langere termijn. Ik denk dan meteen aan Iran, waar ayatollah Khomeiny tijdens de oorlog tegen Irak (1980-89) met ruime financiële prikkels grote gezinnen aanmoedigde: veel soldaten, veel goede moslims, had hij nodig.

Zijn opvolgers schrokken zich wild van de toenmalige bevolkingsprognoses – 100 miljoen Iraniërs in 2010 – en gooiden er meteen na zijn dood in 1989 de rem op. Niet meer dan twee kinderen, liefst één, en dat werkte. De VN voorspellen nu in hun medium scenario (dat wil zeggen de waarschijnlijkste trend) dat Iran in 2100 minder inwoners zal tellen dan nu, van 89 naar een kleine 80 miljoen, en dat is een ontwikkeling die de VN-demografen van 1988 niet hadden kunnen voorzien. Maar het had destijds na Khomeiny makkelijk ook heel anders kunnen lopen, met geestverwante opvolgers. Dan waren er nu al meer dan 100 miljoen Iraniërs geweest, op weg naar de 150 miljoen. Stelt u zich dat aantal voor in de huidige geopolitieke context!

De VN-prognoses behelzen de hele wereld – de zo ongeveer halvering van de bevolking van China, de verdere terugloop van het aantal Russen en Europeanen en juist toename van het aantal Amerikaanse burgers; cijfers met politieke consequenties, denk ik zo. Maar ik beperk me tot een greep uit mijn Midden-Oosten, óók met cijfers met consequenties. Neem Saoedi-Arabië en Jemen, nu ongeveer evenveel inwoners, 35 tegen 30 miljoen (maar bij het eerste land zijn de miljoenen gastarbeiders meegerekend). Dat wordt in 2100 respectievelijk 50 tegen 74 miljoen. 74 miljoen Jemenieten! Een absoluut nachtmerriescenario voor de Saoediërs die altijd al als de dood zijn voor Jemen, met die hele lange onderlinge grens. Waar denkt u dat die nog steeds rampzalige interventie van 2015 vandaan komt na de machtsgreep van de vijandige Houthi’s?

Maar wat is verder huiveringwekkend? Nou bijvoorbeeld, hoe gaan 18,4 miljoen Israëliërs te zijner tijd samenleven met 12,8 miljoen Palestijnen op dat kleine stukje grond? En wat vindt u van 205 miljoen Egyptenaren? Met zijn allen op elkaar gepakt langs de smalle oevers van de Nijl temidden van de hittegolven en de stofstormen van de klimaatverandering? Vandaag zijn er 103 miljoen Egyptenaren, met het afgelopen jaar 1,5 miljoen erbij, en dat ‘erbij’ wordt elk jaar meer.

President Sisi erkent dit als het gigantische probleem dat het is – Egypte kan nu al niet genoeg banen scheppen en scholen bouwen. President Mubarak lanceerde in 2008 de ‘Klein gezin’-campagne, toen er 77 miljoen Egyptenaren waren. Sisi kwam in 2018 met de ‘Twee is genoeg’-actie, en de hoogste sunnitisch-islamitische instantie, de Al-Azhar, steunt hem, althans, zolang er geen dwang aan te pas komt. Effect nul. 400 miljoen in 2150?

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.