Clubjongen John Heitinga leidt dwalend Ajax naar winst tegen Excelsior

De club mag volgens sommigen in brand staan, zelf staat Ajax-algemeen directeur Edwin van der Sar ontspannen een bakje koffie te drinken in de krappe bestuurskamer van Excelsior. Hij kijkt op een groot tv-scherm naar FC Twente-Feyenoord, de concurrenten in de titelstrijd die eerder op de middag spelen. Hij geeft journalisten een hand en praat wat bij met technisch manager Gerry Hamstra en technisch adviseur Adrie Koster.

In het Rotterdamse Kralingen is aan weinig te merken dat de druk er vol op staat bij Ajax. Toch zal op het stroeve kunstgras in het Van Donge & De Roo-stadion de ommekeer gestalte moeten krijgen na zeven competitieduels zonder zege. Onder leiding van John Heitinga, de coach die vanuit Jong Ajax is doorgeschoven als tijdelijke opvolger van de afgelopen donderdag ontslagen Alfred Schreuder.

In een lange, donkere jas staat Heitinga (39) bijna non-stop voor zijn dug-out, armen over elkaar, observerend en met aanwijzingen – zodanig dat zijn stem er aan het eind van de middag schor door klinkt. Hij loopt op zwart-witte Adidas-sportschoenen, alsof hij zelf ieder moment zelf een balletje kan meetrappen.

Lees ook deze analyse: Nooit leek Alfred Schreuder volledig de greep te hebben op de situatie bij Ajax

Hij is een noodoplossing in crisistijd. Zelf was Heitinga ook liever op een beter moment ingestapt. In zijn trainersloopbaan koos hij tot afgelopen week bewust voor de „weg van de geleidelijkheid”, zoals hij het noemt: voor hij in 2021 coach werd van Jong Ajax was hij trainer van verschillende jeugdelftallen.

Meer beleving

Toch zet hij onder druk nu de stap in het diepe. Een paar weken geleden is hem gevraagd om assistent van Schreuder te worden, wat hij in eerste instantie niet deed. Het idee was dat hij, naast zijn tactische inbreng, voor meer beleving moest zorgen in de wat tamme staf. Een voordeel is dat hij veel spelers uit de opleiding kent.

Donderdagmiddag sloot hij een mondelinge overeenkomst, nadat de club hem onlangs opnieuw had gevraagd. Vanaf zaterdag zou hij de assistent van Schreuder worden. Maar na diens ontslag kreeg Heitinga vrijdag het verzoek of hij het als hoofdtrainer kan overnemen.

„Ik ben Ajacied, de club komt, vraagt of je wil helpen”, zegt Heitinga zondag. „Dan sta ik er.” Hij is nog ballenjongen geweest, doorliep de jeugdopleiding, was aanvoerder van het eerste elftal.

Zo legt de leiding het lot van een bestuurlijk en sportief dwalende club in handen van een beginnende trainer – voor de korte termijn althans. Of Heitinga het seizoen op interim-basis zal afmaken is nog onbekend. Wel is de overtuigende wijze waarop Heitinga zich presenteert het beste wat Ajax in communicatief opzicht in weken is overkomen.

„What you see is what you get”, zegt Heitinga, gevraagd naar hoe hij met spelers werkt. „Goed is goed, slecht is slecht. Dan maakt het me niet uit wie er voor me staat.”

Met een onervaren trainer zijn de ogen nadrukkelijker op de leidende spelers gericht. De spelersraad – met onder anderen aanvoerder Dusan Tadic, Steven Berghuis en Davy Klaassen – nam anderhalve week geleden het initiatief voor een groepsgesprek onder leiding van de externe mental coach, waarin bleek dat de selectie ontevreden was over de staf.

„We praten te veel, we praten over alles. Ik weet niet meer wat ik moet zeggen”, zei Tadic vrijdag tegen het clubkanaal. „We hebben het altijd over een nieuwe start, maar we moeten gewoon winnen. Winnen is het beste medicijn.”

Het is aanvalsleider Tadic die veel wijst en coacht richting ploeggenoten. En hij opent de score met een strafschop, resulterend in een 4-1 overwinning. Al kan Excelsior in de eerste helft zomaar drie keer scoren, zo diep zitten de defensieve kwetsbaarheden bij Ajax.

Illustratief is centrale verdediger Edson Alvarez, die zich makkelijk laat uitkappen door de snelle Couhaib Driouech. Heitinga irriteerde zich „mateloos” aan het slordige spel na de snelle voorsprong.

Calvin Bassey op de bank

Hoewel mogelijk maar kort de baas, slaat hij direct zijn piketpaaltjes. Verdediger Calvin Bassey, de aankoop van 23 miljoen euro die onder Schreuder een basisplaats had, begint op de bank. Evenals verdediger Jorge Sánchez en spits Brian Brobbey – voorheen basiskrachten.

In de voorhoede begint hij met Tadic in de spits, geflankeerd door Steven Bergwijn (links) en Mohammed Kudus (rechts) – daar waar Schreuder dan weer Tadic en dan weer Bergwijn op links zette.

Zijn wedstrijdbespreking was maar kort geweest, zei Heitinga. Hij liet een afbeelding zien van de ranglijst, waarop Ajax vijfde stond. „Vooral de spelers moeten zich realiseren dat er wat moet veranderen willen wij volgend seizoen Champions League spelen.” Door de zege en het puntenverlies van de concurrentie staat Ajax nu vierde, met vijf punten achterstand op koploper Feyenoord.

Heitinga weet niet of hij komende zondag uit tegen SC Cambuur op de bank zit als hoofdtrainer of als assistent. Of hij zich nu in staat acht om structureel de nieuwe Ajax-coach te worden? „Wat je niet weet, weet je niet”, zegt hij. „Ik kan niet verder kijken dan vandaag.”

Hij sprak met oud-Ajax-trainer Henk ten Cate voor wat advies en wil nog met „een aantal anderen” spreken – Mark van Bommel en Frank Rijkaard zijn mensen waar hij regelmatig mee praat, zei hij eerder.

Veel namen circuleerden dit weekend als nieuwe trainer, van Peter Bosz tot Louis van Gaal. De man die het waarschijnlijk weet, Edwin van der Sar, stapt even na vijf uur in zijn elektrische Mercedes EQS 450+. Een overwinning op zak, maar nog altijd omgeven met veel vragen.