Choreograaf Tao Ye is wars van traditionele Chinese dans

Pats! Tegen de schouder. Pats, tegen de elleboog. Pats, tegen de knie, de buik, de kuit, de enkel. In de studio van het Nederlands Dans Theater in het geplaagde cultuurcomplex Amare – dat door de verdrievoudiging van de bouwkosten nauwelijks geld meer heeft voor de programmering – klinkt voortdurend het geklets van de vlakke hand op het lichaam. Geen lap dance, maar een slap dance, in het strikte tempo dat de digitale metronoom aangeeft.

De ferme tikken op het lijf vormen de motor van de beweging in 15, de choreografie die de Chinese choreograaf Tao Ye (38) creëert voor vijftien dansers van het Haagse gezelschap. „De impact van die tik eindigt niet op het oppervlak van het lichaam, maar trekt verder door het hele lichaam en creëert een soort golfbeweging”, vertelt Ye op een terras in Den Haag. „Terwijl ik hiervoor vaak bezig was met vloeiende bewegingen en curves, gaat het nu juist om stoppen en starten ín de flow. Je kunt het vergelijken met stippen in de lijn van een curve.”

Sinds hij in 2008 zijn eigen Tao Dance Theater oprichtte is Ye begonnen met een serie choreografieën die hij nummers in plaats van titels geeft. Samen vormen ze zijn doorgaande onderzoek naar het lichaam, energie, beweging en fysieke patronen. Puur en minimalistisch, los van de verlangens, persoonlijke kwaliteiten en karakters, tradities en culturen die het lichaam herbergt en niet gericht op de vanouds met dans geassocieerde mooie en harmonieuze poses en muziek, superieure techniek, verhaaltjes of emoties. Het resultaat is een organische, vloeiende, dóórstromende danstaal met veel ronde vormen en lijnen. Zijn choreografieën zijn vaak repetitief en bij delen gedanst in perfect synchrone groepsbewegingen met een trance-achtig karakter.

https://www.youtube.com/watch?v=3G_gKbbzjw8

Ontastbaar vlees

„Dit werk is heel moeilijk voor de dansers hier, maar ik ben aangenaam verrast door hun vooruitgang. Ze zijn heel veelzijdig”, stelt hij tevreden vast. Het is zijn eerste samenwerking met een westers dansgezelschap. Voor zijn eigen gezelschap auditeert hij zelf zijn dansers, vaak jong en net van de academie. Hij werkt ze een jaar in om ze zijn stijl aan te leren en om vervolgens maanden aan een voorstelling te slijpen en te polijsten.

In Den Haag heeft hij zes weken de tijd om een internationaal samengesteld dansers-ensemble de choreografie en de principes van zijn Circular Movement System bij te brengen: „Mijn uitgangspunt is dat ik het puur over het fysieke lichaam wil hebben. Hoe beweeg je, waarom beweegt het lichaam? Dat zijn innerlijke processen. Het lichaam staat niet gelijk aan het tastbare vlees, maar juist ook aan het onzichtbare, het ontastbare vlees.”

Foto Sacha Grootjans

In het Circular Movement System, legt hij uit, kan elk deel van het lichaam als een pen fungeren die curves en cirkels beschrijft, ongeacht of dat nu de neus of het oor is in plaats van de vinger of het been. Met de klappen die de dansers zichzelf uitdelen in 15 wil hij meer „groove and pace” in de beweging brengen. Ye is geïnteresseerd in de manier waarop verschillende lichaamsdelen telkens andere beweging creëren. „Het is net als met typen: met verschillende toetsen maak je andere woorden.”

Deze benadering van dans is hem bepaald niet met de paplepel ingegeven. Als extreem lenig jongetje werd hij, tegen zijn zin, op dansles gedaan. In zijn geboortestad Chongqing werd hij tamelijk traditioneel opgeleid: volksdans, klassieke Chinese dans, ballet. Vooral doen wat je gezegd werd, terwijl Ye als kind al nieuwsgierig was naar het hoe en waarom. Bovendien moest hij verplicht glimlachen. „En dat kon ik niet.”

Na enige jaren bij het Shanghai Army Song & Dance Ensemble ontdekte hij het Jin Xing Dance Theatre in Shanghai en de Beijing Modern Dance Company. Hier maakte hij voor het eerst kennis met de mogelijkheden van hedendaagse dans. Ye werd daarna een van de oprichters van het multidisciplinaire performance-collectief Zuhe Niao. Met zijn eigen groep concentreert hij zich fulltime op het in tijd en ruimte bewegende lichaam.

Foto Sacha Grootjans

„Toen ik mijn eigen groep begon, was het in China trendy om vooral populaire werken te maken. Voorstellingen om mee te scoren. Zo kijk ik niet naar dans. Ik maak geen voorstelling waar je om kunt huilen of lachen. Het is geen entertainment. Ik bied de toeschouwer liever verschillende invalshoeken en richtingen.”

Het pure en abstracte van zijn dans sluit een mystieke lading overigens niet uit. „Ik zie het lichaam als een geschenk, een tempel. Dans is sinds mensenheugenis een rituele kunst. Al dansend ben je in dialoog met God, ongeacht hoe je je die innerlijke god ook voorstelt.”

Argwaan

Hedendaagse dans zoals Ye maakt, wordt al jaren met argwaan bekeken door de Chinese overheid. Ye meent echter een kentering te zien. Zijn groep draait financieel op losse kaartverkoop en cross-disciplinaire samenwerkingen. Maar toen er vorig jaar faillissement dreigde, als gevolg van de stilstand tijdens de pandemie, boden verschillende overheden hun hulp aan in de vorm van subsidie. „Ik heb die subsidie niet geaccepteerd. Ik wil geen staatsgezelschap worden,” zegt Ye stellig.

Ik wilde die subsidie niet, omdat ik geen staatsgezelschap wil worden

Niet alleen voor de overheid is zijn puur fysieke, serieuze benadering een uitdaging. Het Chinese publiek is vanouds gewend aan verhalende dans, al dan niet met acrobatische virtuositeit. Toch groeit de waardering voor Ye gestaag.

Buiten China is Ye’s appel aan concentratie op het pure lichaam een zintuiglijke inspanning, zelfs voor het ervaren danspubliek. Dat komt volgens hem door het gebrek aan concentratie en het beperkte gebruik van álle zintuigen.

Hij wijst op zijn telefoon: „Vooral hierdoor staat dans op achterstand. Televisie, internet, Tiktok, al die afleiding. Het is eng hoezeer de telefoon deel van ons lichaam is geworden. We zien erdoor en we horen erdoor. Daardoor beperken we ons tot die twee dingen. Er is echter veel meer. In dans zijn alle zintuigen en ervaringen betrokken: zicht, gehoor, smaak, geur, tastzin, voorstellingsvermogen, het bewustzijn van tijd. Dans is als weven met ál die dingen.”

https://www.youtube.com/watch?v=RFxKZjNK8_8