Cabaretier Wart Kamps op tournee: pech, pijn en protesten

15 januari Locatie: De Toneelmakerij, Amsterdam.

Wart Kamps (45) overdenkt alles te veel, zo vertelt hij op een vrijdagmiddag in zijn repetitielokaal. „Als ik ergens heen ga, teken ik de situatie van tevoren helemaal uit in mijn hoofd: dat en dat gaat er gebeuren, ik moet zorgen dat ik dit op die manier zeg. En tijdens zo’n situatie hoop ik alleen maar dat het niet gênant wordt. Na afloop denk ik: dit was vreselijk, ik heb geen gedag gezegd, die deed niet aardig, en wat zal hij wel niet denken. Dat kan je leven verpesten.”

Over dit sociale ongemak maakt Kamps de cabaretvoorstelling AWKWART, die op 25 februari in première gaat. Hij heeft geen cabaret meer gemaakt sinds het trio waar ook zijn broer Tim in zat stopte in 2011. Met Rooyackers, Kamps & Kamps maakte hij absurdistisch en fysiek theater, dat altijd de worsteling van het maakproces toonde: nog op het podium gaven de mannen elkaar regie- en spelaanwijzingen. „We hadden veel ruzie. Tijdens een optreden in Enschede ontplofte de boel. Tim liep het podium af en zei: ‘Het is klaar.’ Daarna is mijn relatie met Tim weer goed geworden.”

Sindsdien speelde Kamps met veel succes in musicals, familievoorstellingen en was hij kapitein Bram in de tv-sciencefictionkomedie Missie Aarde. Met De Goede Richard III maakte hij een toneelsolo, maar dat wil hij nooit meer doen. „De voorstelling was niet grappig bedoeld, maar mensen dachten van wel. Dat werkte niet. Ik ben vaak sarcastisch, waardoor mensen denken dat ik een grap maak. Ook bij vrienden moet ik vaak erbij zeggen: dit is gemeend.”

Het is nu zes weken voor de première. Hoe voel je je?

„Toen ik de voorstelling nog moest schrijven, kon ik soms niet slapen van de angst, maar nu dat achter de rug is, voel ik me best goed. Ik blijk me te veel zorgen te maken. Ook voordat ik moet optreden, dan denk ik dat ik niks kan. Dan zegt mijn broer tegen me: ‘Wart, over vijftig jaar ben je dood en dan heb je je hier druk over gemaakt?’ Dat helpt me dan.

„Vroeger moest ik kotsen voordat ik opging. Nu probeer ik te denken: het is maar een toneelstukje. In Oekraïne wordt bij mensen hun kop eraf geblazen. Of over een vriend die ziek is. Dat zijn dingen waar je je druk om moet maken. Maar soms kan ik dingen alsnog groot maken in mijn hoofd. Tot ik helemaal gek word. Daar gaat de voorstelling ook over.”

Wat zijn dat voor dingen?

„Alles. Ik vier bijvoorbeeld nooit mijn verjaardag, want dan denk ik van tevoren: er komen kringen op tafel, de buren gaan er last van hebben, die persoon gaat mijn huis niet kunnen vinden, er komt troep, iemand zit alleen in een hoek en daar moet ik dan mee gaan praten, er valt een glas wijn in de keuken.”

24 januari Theater Bellevue, Amsterdam. Derde try-out.

Als de voorstelling is afgelopen en het applaus heeft geklonken, rent Kamps af. Hij valt achter de vleugel en blijft liggen, half op het podium, half achter het doek. In de zaal heerst verwarring: hoort nog bij de voorstelling? Al snel blijkt van niet. Er wordt een ambulance gebeld.

In de buurt van de wc’s tref ik de pianist: „Wart viel opeens. Ik had al wel gehoord dat daar een glad stukje podium was. Daar was al over geklaagd.”

24 januari Gesprek via de app.

We zouden elkaar treffen in Bellevue, dus ik app: „Snap dat je nu met andere dingen bezig bent.”

Kamps: „Nee hoor Jelle, ik heb morfine op, dus kom maar op met die vragen! Ik heb mijn pols gebroken en wacht op de uitslag van de röntgen. Leuk dat je er was, ik spreek je snel.”

25 januari Via de app.

„Ik struikelde over mijn pruik, had ik dat al verteld? Ik ga de komende week drie try-outs doen met mitella en word dan geopereerd op 2 februari. Hopelijk lukt het dan om op 4 februari weer in Rotterdam te spelen, zonder gips.”

26 januari Via de app.

„Het zou trouwens grappig geweest zijn als ik mijn nek gebroken had. Dat mensen zouden zeggen: ‘Heb je het al gehoord? Wart Kamps is dood. Oh, hoe dan? Ja, hij gleed uit over zijn eigen pruik.’ Wát een treurige dood.”

3 februari Via de telefoon.

De dag ervoor is Kamps geopereerd aan zijn pols. Hoe gaat het?

„Het gaat wel. Vannacht deed het weer erg pijn, maar gelukkig had ik morfine meegekregen. Ik zit nu ook een beetje onder de morfine, dus als ik rare dingen zeg komt het daardoor.”

Plots schreeuwend: „Jelle je bent knettergek!”

Weer rustig: „De try-outs voor morgen en overmorgen heb ik afgezegd. Dat gaat niet lukken. Ik hoop volgende week in Dronten te kunnen spelen.”

Waar wil je nog aan werken tijdens de komende try-outs?

„De voorstelling hinkt nog op verschillende gedachten. Enerzijds gaat het erover dat ik alles ongemakkelijk maak, anderzijds over het moeten accepteren van mijn lichaam en tekortkomingen. Ik probeer nu te bedenken hoe ik die twee dingen samen krijg.”

Was je bang dat je je hele tour moest afblazen?

„Ik heb deze tournee al twee keer moeten afzeggen door corona en ga het niet nog een keer doen. Die pols is kut, maar ik probeer het te zien als een extra obstakel dat ik moet overwinnen. Voor de operatie heb ik ook twee keer opgetreden met mitella. De eerste keer was heel leuk, er werd goed gereageerd en veel gelachen. De tweede keer was een vreselijke ervaring. Toen dacht ik wel even: wil het universum nou dat ik stop met cabaret, of wil het júist dat ik doorga? Ik ga voor dat laatste, dat het universum nu tegen mij zegt: ‘Kom op Wart, laat maar zien wat je kan.’”

Wat was er vreselijk?

„Ik moest optreden in een cultureel centrum in Duiven waar eens in de maand een groep van 400 bejaarden naar cabaret komt kijken. Dat zijn abonnementhouders die vaak van te voren totaal niet weten wie of wat ze gaan zien. Het optreden ging stroef, er werd weinig gelachen en ik zag veel onbegrip. Bij die scène waarin ik god speel, liep er een vrouw heel kordaat weg. Toen zei ik: ‘Hé, niet weglopen als god praat.’ Dat was het teken voor 150 andere bejaarden om ook de zaal te verlaten.

„Er ontstond rumoer en de directeur van het theater liep naar het podium toe. Hij riep: ‘Wart, dit gaat te ver, ik zet het optreden nu stop. Het optreden stópt.’ Dat was het teken voor 50 andere bejaarden om ook weg te gaan.”

Hoe reageerde je?

„Ik verstijfde. Een vriend die mee was, kwam het podium op en zei tegen de directeur: ‘U kunt toch niet zomaar een voorstelling censureren.’ Ik zei: ‘Ik vind het ook raar. Ik vind u een nare man!’ Waarop de directeur weer zei: ‘Ja, maar het moet gewoon stoppen.’

„Daarna kreeg ik bijval uit de zaal en zag ik dat ik ook medestanders had. Dus zei ik tegen de directeur: ‘Ik wil dat jij nu weggaat.’ Na wat tegensputteren deed hij dat. Toen heb ik het opgetreden afgemaakt. In verkorte vorm. Een stuk over een gay boek heb ik eruit gelaten. Ik dacht: dat snappen ze hier nooit.”

Heb je de directeur nog gesproken?

„Ja. Hij sputterde wat over dat het niet goed was gegaan. Hij wist dat hij een fout had gemaakt, maar zei geen sorry.”

16 februari Via de telefoon

De avond ervoor trad Kamps op in Naaldwijk. Cabaretier Peter van Rooijen, die is ingesprongen als extra begeleiding, was er ook. Wat zei hij na afloop?

„De overgangen moeten nog strakker. Peter is precies. Ik hou van improviseren, maar het publiek moet denken: hij heeft het onder controle. Ook al word ik van binnen helemaal gek.”

In hoeverre heb je de boel nu onder controle?

„Het valt toch wat tegen met die pols. In het ziekenhuis zeggen ze dat ik eigenlijk zes weken rustig aan zou moeten doen. Ik heb de try-out voor vanavond afgezegd. Het is lastig spelen met al die morfine in mijn lichaam.”

Overweeg je de première uit te stellen?

„Nee. Dan zeg ik: het is niet goed genoeg. Een paar weken later is dan het statement: het is goed! Dan laat ik de première liever staan.

„Met Rooyackers, Kamps & Kamps deden we riskantere dingen. Bij de tweede show deden we tijdens de première een scène voor het eerst. Die show was niet af. Deze voorstelling wel.”

Je hebt nog meer dan een week. Maak je je zorgen?

„Bijna de helft van de try-outs zijn uitgevallen. Daardoor zijn sommige stukken rommelig. Dat krijg je goed door te spelen. Maar aan de andere kant blijkt er bij premières vaak nog een extra energiepotje in je te zitten. En ik ben trots op wat ik heb gemaakt en nu heb staan. Morgen nog een extra repetitie en volgende week nog twee try-outs. Dan komt het hopelijk de 25ste allemaal goed.”