Beleggers die rationeel handelen en daarmee zorgen voor koersen die altijd alle beschikbare informatie weerspiegelen? Vergeet het maar. Op momenten dat beleggers veel informatie tegelijkertijd moeten verwerken, passen beurskoersen zich langzamer aan naar de onderliggende waarde van het bedrijf. Dat blijkt uit de onderzoek waarmee Ralph Verhoeks begin december promoveert aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Het klinkt vanzelfsprekend: beleggers zijn net mensen, en kunnen maar naar een beperkt aantal onderwerpen hun aandacht laten uitgaan. Logischerwijs missen zij geregeld informatie die belangrijk is voor de beurskoersen. Toch worstelen gedragseconomen tot op de dag van vandaag met de vraag hoe je de gevolgen van die beperkte aandacht op de koersen kan meten.
Verhoeks vond daarvoor een oplossing. In zijn onderzoek legt hij het koersverloop van onder meer aandelen- en valuta naast modellen gebaseerd op zoekgedrag op Google, berichtgeving in kranten, en data over het gebruik van Bloomberg, een met name door professionele beleggers veelgebruikt systeem om de financiële markten te volgen.
Rechtstreeks invloed
Daaruit blijkt dat de hoeveelheid aandacht voor een bepaald onderwerp rechtstreeks van invloed is op de snelheid van inprijzing op de financiële markten. De bewegingen op de beurs tijdens de coronacrisis noemt Verhoeks een goed voorbeeld. „De pandemie hing als iets overkoepelends boven de financiële markten. Ging het beter met de coronacijfers, dan had dat ook gevolgen voor de koersen. Maar mijn onderzoek laat ook zien dat wanneer de aandacht van beleggers verschoof naar nieuws over de pandemie, bedrijfsspecifiek nieuws minder snel in de prijs werd verwerkt.” Dit zag Verhoeks vooral terug in de toegenomen samenhang tussen koersen. Het kon bijvoorbeeld zijn dat de prijs van Unilever, Heineken en ASML dezelfde kant op bewoog, terwijl deze beweging normaal gesproken door een grotere focus op bedrijfsspecifieke informatie verder uiteenliep.
Meestal corrigeert de koers binnen enkele dagen alsnog naar een betere afspiegeling van de beschikbare informatie, maar soms kan dit volgens Verhoeks een hele tijd duren. „Een duidelijk voorbeeld is dat van biotechbedrijf EntreMed, dat een potentieel veelbelovende doorbraak in onderzoek naar kanker had gevonden. Het was allang in kranten en wetenschappelijke tijdschriften verschenen. Toch steeg de prijs spectaculair nadat The New York Times er een halfjaar later ook nog eens een optimistische voorpagina aan wijdde. Het duurde lang voordat er vervolgens een correctie plaatsvond naar beneden, terwijl het toch echt ging om oud nieuws.”
Ook op dagen dat veel bedrijven tegelijk hun kwartaalcijfers presenteren, duurt het vaak langer voordat de koers de informatie in die cijfers weerspiegelt. „Of je er een handelsstrategie op zou kunnen baseren? Ik ben voorzichtig met het aankondigen van veelbelovende beleggingsstrategieën, maar in principe zou dat kunnen”, zegt Verhoeks. „Als je weet dat dit het effect is op dagen dat er veel kwartaalcijfers naar buiten komen, kun je in theorie vooruitlopen op de rest van de markt.”
Particulier of professioneel
Een andere vondst van Verhoeks is dat het voor het effect van de aandacht niet veel uitmaakt of het om particuliere of professionele beleggers gaat. „Je zou verwachten dat professionele beleggers minder gehinderd worden door beperkingen in hun aandacht. Ze hebben meer tools tot hun beschikking en besteden meer tijd aan beleggen. Maar ook als je hun aandacht meet met een meer professionele maatstaf als Bloomberg-gebruik, zie je dat het een bepalende factor is in hun beleggingsgedrag en dus in de prijsvorming.”
Volgens Verhoeks, in het dagelijks leven werkzaam bij De Nederlandsche Bank, is een betere kennis van de werking van financiële markten de belangrijkste winst van zijn onderzoek. „Het zal lastig zijn om aan de gevolgen van onze beperkte aandacht te ontsnappen, maar je kan je wel meer bewust zijn van de gevolgen. Ik vermoed ook dat er meer AI-tools ter beschikking zullen komen die beleggers kunnen helpen om informatie sneller te verwerken. Mogelijk zal nieuws zich daardoor sneller doorvertalen in de prijs.”
Na zijn promotie blijft Verhoeks parttime onderzoek doen. „Dat zal ook in deze hoek zijn. Ik zou het bijvoorbeeld erg interessant vinden om te kijken naar het ontstaan van bubbels op financiële markten, waarbij de koers langdurig afwijkt van de onderliggende waarde. Ook hierin speelt aandacht vermoedelijk een rol.”
