Bank of England grijpt in om financiële stabiliteit te waarborgen, relatie met regering verder verzuurd

De Bank of England grijpt in om de „financiële stabiliteit” te waarborgen in het Verenigd Koninkrijk. De Britse centrale bank gaat „tijdelijk” staatsobligaties opkopen, om te voorkomen dat de rentes op die leningen verder omhoogschieten. Dit heeft de bank woensdag in een persbericht aangekondigd.

Op de financiële markten is het onrustig sinds de nieuwe regering van premier Liz Truss vrijdag begrotingsplannen bekendmaakte. Minister van Financiën Kwasi Kwarteng kondigde voor 45 miljard pond (50 miljard euro) aan lastenverlichting aan. Eerder werd bekendgemaakt dat voor 150 miljard pond maatregelen worden genomen om de energiekosten voor huishoudens en bedrijven te beteugelen. Beleggers vrezen dat deze maatregelen onbetaalbaar zijn en de inflatie aanwakkeren.

De koers van het Britse pond maakte een duikvlucht. Kort na Truss’ verkiezing door haar partij piekte de Britse munt nog op een koers van 1,17 dollar per pond. Op woensdagmiddag was dit krap 1,07 dollar per pond – een daling van bijna 10 procent in korte tijd, wat voor de valutamarkten een grote beweging is.

Rente ging naar ‘Italiaans niveau’

Het tweede effect van de begrotingsplannen: de rente op Britse staatsobligaties schoot omhoog, van rond de 3 procent begin september voor tienjarige staatsobligaties naar boven de 4,5 procent op woensdagochtend – een niveau dicht bij dat van Italië en Griekenland, de kwetsbare landen van de eurozone.

De Bank of England gaat nu „tijdelijk” Britse staatsobligaties opkopen, aldus haar verklaring, om de rentes daarop te drukken. Zij zal dat doen „op de schaal waarop dat nodig zal zijn”, aldus de centrale bank. Na de mededeling van de Bank of England daalde de rente op Britse staatsleningen woensdag direct naar ruim 4,1 procent.

Acute problemen voor pensioenfondsen door daling obligatiekoersen

De Bank of England sprak in de verklaring van een „materieel risico voor de financiële stabiliteit in het VK”. Oplopende rente op Brits schuldpapier zorgde de voorbije dagen volgens Britse media voor acute problemen bij pensioenfondsen, die de waarde van hun obligatiebeleggingen zagen kelderen. Ze moesten daarom staatsobligaties gaan verkopen – waardoor de waarde daarvan verder zou gaan kelderen.

Lees ook: Koersval Britse pond is nieuwe fase in lange glijvlucht Piekende inflatie

De centrale bank stond eigenlijk juist op het punt om 80 miljard pond aan obligaties te gaan vérkopen. Want om de inflatie in het VK aan te pakken zijn juist eigenlijk hógere rentes nodig. De inflatie in het VK (9,9 procent in augustus) is al langer een probleem dan in de eurozone, en is dieper verankerd, mede doordat de Brexit de prijzen van import heeft opgedreven.

Bank nu afgebracht van missie

De centrale bank is door de regering in een zeer lastig parket gebracht. Truss en Kwarteng hebben de Bank of England met hun roekeloze begrotingsbeleid afgebracht van haar missie om de inflatie te beteugelen. Dit, ironisch genoeg, terwijl het pakket van Kwarteng de inflatie juist moest inperken, door de energieprijzen te reguleren. Het Britse begrotingsbeleid werkt nu tegen het Britse monetaire beleid in.

De relatie tussen Truss en de door Andrew Bailey geleide centrale bank was de afgelopen tijd al verzuurd geraakt. De Bank of England is, net als andere westerse centrale banken, onafhankelijk. Maar tijdens haar campagne voor het premierschap kon Truss het niet laten de Bank of England te bekritseren. Ze leek de centrale bank deels de schuld te geven van de hoge inflatie. Door de geldpers aan te houden (middels het opkopen van obligaties) zou de centrale bank het prijspeil hebben opgejaagd. Truss is nog maar amper premier – en ze dwingt de Bank of England precies dat te doen: de geldpers aanzetten, al is het maar „tijdelijk”.

Kritiek van IMF

Het doet de reputatie van het VK niet veel goed. Dinsdag uitte het Internationaal Monetair Fonds forse kritiek op de Britse begrotingsplannen. Volgens het fonds zou de regering-Truss die moeten „heroverwegen”. Truss noch Kwarteng reageerde op de verklaring van het IMF, of op de noodmaatregelen van de Bank of England.

Of de besluiten van de Bank of England genoeg zullen zijn om de rust op de markten te laten wederkeren, valt nog te bezien. Weliswaar lukte het de centrale bank woensdagmiddag om de stijging van de rente op staatsobligaties een halt toe te roepen, maar het pond daalde juist, om daarna overigens weer wat op te veren.