Artsen opleiden in het Hindi leidt tot ‘chaos’ in een land met honderden talen

Het is druk aan de intakebalie van het Safdarjung overheidsziekenhuis, in New Delhi, waar patiënten zich melden voor hun behandeling. Uit het geroezemoes onder de wachtenden, springt af en toe een woord in het Engels uit de mengelmoes – deze middag klinken verder Hindi, Punjabi en Malayalam, zo blijkt bij een rondgang. Een koppel dat wacht op een nieuw recept, spreekt de journalist in het Engels aan: „Wij spraken net in het Bengaals, de taal van onze ouders toen zij naar Delhi kwamen. Dat is nog altijd onze taal – maar op het werk gebruiken we Engels. En Hindi, net als met de huishoudster.”

Als zij straks hun medicijnen ophalen, betalen ze met bankbiljetten waarop in totaal zeventien talen staan afgedrukt. Dat zijn ze nóg niet allemaal: India heeft 22 officieel erkende talen, vastgelegd in een speciaal hoofdstuk, het achtste artikel, van de Grondwet. „En als je dacht dat dat er veel zijn: er worden er zeker zevenhonderd gesproken in het hele land, afgaande op de census. Dan worden dialecten en andere vormen op basis van aantallen sprekers nog niet eens meegerekend”, stelt taalkundige Abhishek Avtans. Hij doet in zijn thuisland onderzoek naar de sociale dynamiek die gepaard gaat met de meertaligheid van India. Patiënten in het ziekenhuis in New Delhi tonen hoe vanzelfsprekend sommige mensen taalkundig schipperen: „Of er hier een vertaler rondloopt? Nee joh, we komen altijd wel íémand tegen die een handje kan helpen. Gewoon, onderling.”

Taaldebat

Toch wordt in India een debat gevoerd over taalvaardigheid in de medische wereld, nadat een parlementaire commissie in oktober aanbeval om in alle hogeronderwijsinstellingen het Engels uit te faseren. Hindi moet in de „academische en vak-technische opleidingen” de voertaal worden, kondigde president Amit Shah aan.

In de deelstaat Madhya Pradesh volgde daarop prompt het besluit om daar voortaan een medische graad in het Hindi aan te bieden, in de dertien instellingen die de opleiding geneeskunde aanbieden. Die studie, gestandaardiseerd in India, wordt nu overal in het Engels gevolgd. Voor de nieuwe taalstroom moesten niet alleen simpelweg boeken worden vertaald, vertalers moesten op zoek naar nieuwe samenstellingen in het Hindi, om überhaupt het medische jargon te kunnen weergeven. Nieuwe eerstejaarsstudenten die in november beginnen, hebben al toegang tot die lesmethode.

Lees ook: Hoe premier Modi erin slaagde om India grondig te ‘hindoeïseren’

Premier Narendra Modi, wiens regeringspartij BJP ook in Madhya Pradesh aan de macht is, was zeer tevreden over het deelstaatbesluit. De Hindi-versie zou volgens hem studenten uit arme gezinnen, die niet op Engelstalige privéscholen hebben gezeten, in staat stellen de prestigieuze opleiding te volgen. Onderwijs in de moedertaal, zo stelt de regering, is beter voor de studenten. Het ministerie van Onderwijs begon in 2020 aan een plan om de grote opleidingen te hervormen. In de deelstaat Uttarakhand wordt de naar het Hindi vertaalde graad vanaf 2023 aangeboden, werd begin november bekend.

Taal van het noorden

Het punt is alleen: voor veel studenten ís Hindi helemaal niet de moerstaal. In het hele land wordt de taal gesproken door ongeveer 44 procent van de bevolking, volgens de census van 2011. De meesten van hen wonen in de noordelijke deelstaten rondom de hoofdstad New Delhi. Ook in Madhya Pradesh is het de officiële én meest gesproken taal. Nieuwe studenten hebben voor de grote studies echter niet altijd de keuze voor hun opleidingslocatie, maar krijgen via een reeks toelatingsexamens hun plek aan nationale instellingen toegewezen. „Het kan dus makkelijk voorkomen dat een Hindi-sprekende student terechtkomt in een deelstaat waar de bevolking een andere erkende taal spreekt. Die heeft dan in de Hindi-stroming helemaal geen voeling met de patiënten. En andersom voorzie ik dat studenten van buiten de Hindi-belt, voor de oneerlijke keuze komen te staan om een opleiding te volgen in hun tweede of derde taal”, zet Rohan Krishnan de chaos die hij voorziet, uiteen. De orthopedisch chirurg, werkzaam in Delhi, is voorzitter van FAIMA, een federale beroepsorganisatie voor artsen in het hele land.

Artsen waren de eersten die kritiek hadden op het besluit in Madhya Pradesh. Meerdere vakbondsorganisaties reageerden bezorgd over de kwaliteit van het onderwijs en de artsen die van een Hindi-opleiding zouden afstuderen. Dankzij het Engels hebben studenten nu gemakkelijk toegang tot internationale opleidingen en kunnen zij stages of banen zoeken in het buitenland. Andersom komen veel studenten uit Engelstalige landen delen van hun opleiding in India volgen. „We weten nu zeker dat Indiase artsen aansluiting hebben met de academische wereld, waarin het Engels de voertaal is”, stelt arts Krishnan. „Medici moeten op de hoogte blijven van nieuw onderzoek, van medicijngebruik. Voor al die zaken volgt de Indiase beroepsgroep internationale richtlijnen.”

Overbruggingsklassen

Als het de regering om toegankelijkheid te doen is, stelden vooraanstaande artsen afgelopen weken voor in media-optredens, zouden de instellingen beter overbruggingsklassen aanbieden om beter Engels te leren. In dat geval beheersen zij in ieder geval de medische kennis goed in één taal – anders dan mogelijk het geval zou zijn na de opleiding in het Hindi. Linguïst Avtans vertelt aan de telefoon vanuit Leiden – waar hij Hindi en Sanskriet doceert aan de universiteit – over de moeizame vertaling van het medisch jargon. „Ronduit lomp, en nog stééds wordt er veel Engels gebruikt. Voor ‘stethoscoop’, bijvoorbeeld, heeft men geen goed equivalent gevonden.”

Doorgaans vinden artsen na hun opleiding in de praktijk wel een manier om te communiceren met mensen die een andere taal spreken: „Wie met meer talen opgroeit, is zich zeer bewust van wanneer hij op een andere taal moeten overschakelen. Daar zijn hele generaties Indiërs mee opgevoed.”

Die communicatieve lappendeken wordt steeds meer uitgevlakt. Sinds zijn aantreden als premier in 2014 heeft premier Modi beleid ingevoerd waarin het Hindi steeds meer als enige officiële taal wordt aangewend. De taal werd eerst ‘verschoond’ van woorden die waren ontleend van het nauw verwante Urdu en het Perzisch – die worden geassocieerd met de islam, en zouden daarom niet passen in het land dat de premier wil veranderen in een hindoestaat. „Modi spreekt over een ‘pure’ taal, maar eigenlijk zijn mensen gewend om woorden van elkaar te lenen, te verweven. Taalkundig gezien wordt een artificiële taal opgedrongen”, aldus Avtans, „en niet eens het Hindi dat mensen uit zichzelf dagelijks spreken. Daarmee worden mensen uitgesloten.”

Taal van de kolonisator

Eigenlijk, vindt Modi, hoort ook Engels, dat werd vastgelegd als officiële taal bij de onafhankelijkheid, niet prominent te zijn in India. De taal van de voormalig kolonisator werkt nog altijd een „slavenmentaliteit” in de hand, stelde hij in oktober. Dat hij het Hindi tegenover de globale taal zet, komt hem op goedkeuring te staan van burgers in de noordelijke deelstaten. „Het is een politieke zet”, zegt Avtans. „Door het Engels uit te bannen, probeert de regeringspartij kiezers te overtuigen dat het hén kansen zal bieden.” Ook arts Krishnan ziet in de Hindi-geneeskundeopleiding vooral een politieke stunt.

Onderwijl raken sprekers van de honderden kleinere talen, veelal in het zuiden en oosten van het land, steeds meer in de verdrukking. Sprekers van die talen hébben al minder toegang tot scholing of overheidsdocumenten in de moerstaal, en zien zich steeds vaker genoodzaakt voor één van de twee grote talen te kiezen – bijvoorbeeld bij het inschrijven voor een studie.

Ironisch is dat activisten, zoals Kancha Ilaiah die zich opwerpt voor de civiele rechten van de dalits, de zogeheten laagstgeplaatsten in het Indiase kastensysteem, daarbij pleiten voor het Engels. Die taal zou juist een vehikel zijn van sociale mobiliteit. Zo ziet taalkundige Avtans dat ouders die hun kind de mogelijkheid op een goede toekomst willen geven, soms niet meer de eigen taal spreken. Hij is spijtig daarover: „In India gaat taal steeds meer over competitie, en steeds minder over het samengaan van verschillen.”