Amerikanen moeten meer knuffelen tegen vele overdoses, raadt Mexicaanse president aan

Dat Amerikanen hun kinderen te weinig knuffelen, zorgt ervoor dat in de VS dagelijks gemiddeld tweehonderd mensen overlijden aan overdoses fentanyl. Met die opmerkelijke verklaring reageerde de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador half maart boos op Amerikaanse volksvertegenwoordigers. Die hadden zijn land niet alleen aangewezen als belangrijkste leverancier van de gevaarlijke pijnstillerdrug, maar ook geopperd het leger de zuidgrens over te sturen om af te rekenen met Mexicaanse drugskartels.

Zijn regering meldde de afgelopen jaren weliswaar meerdere laboratoria te hebben ontmanteld waar criminele groepen de synthetische opioïde maken, maar volgens president López Obrador wordt er in Mexico helemaal geen fentanyl geproduceerd. Bewijs hiervoor: onder Mexicanen zelf vallen amper fentanyldoden. „Er zijn [in de VS] veel gebroken gezinnen, er is veel individualisme, een gebrek aan liefde en broederschap, aan knuffels en omhelzingen. Dat is wat ze daar eens zouden moeten aanpakken.”

Van deze bewering moest de president dinsdag terugkomen – althans gedeeltelijk. Tijdens zijn dagelijkse ochtendpersconferentie las hij een lange brief voor, die hij zou hebben geschreven aan zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping. Hierin herhaalde AMLO, zoals de president in de volksmond heet, dat „een verlies aan waarden en hun welzijnscrisis” maakt dat fentanyl zo veel Amerikaanse slachtoffers maakt. Ook riep hij de noorderburen op hun kinderen langer thuis te houden. „Trap ze niet meteen het huis uit, laat ze nog twee of drie jaar thuis wonen.”

Trap ze niet meteen het huis uit, laat ze nog twee of drie jaar thuis wonen

President López Obrador geeft zijn noorderburen opvoedadvies

Een paar alinea’s later erkende AMLO alsnog impliciet dat Mexico wel degelijk een rol speelt in de Amerikaanse pijnstillercrisis. In de brief – waarvan onduidelijk bleef of hij verstuurd of zelfs al beantwoord was – riep hij Xi op „ons uit humanitaire overwegingen te helpen de leveranties van fentanyl beter te controleren”. Dit vooral om Mexico te beschermen tegen meer „grove dreigementen” van Amerikaanse politici.

Droomproduct voor kartels

Bij zeker 70 procent van de ruim honderdduizend jaarlijkse overdosisdoden in de VS speelt fentanyl een rol, waarmee de drug er inmiddels meer slachtoffers maakt dan wapengeweld en verkeersongelukken bij elkaar. Deze epidemie ontstond nadat grote farmaceutische bedrijven via (soms corrupte) dokters jarenlang verslavende pijnstillers als Oxycontin en Percocet agressief aan Amerikaanse consumenten mochten opdringen.

Vorig decennium werd de verstrekking van die medicijnen aan banden gelegd. Dit schiep echter een grote vraag naar namaakpillen met fentanyl en naar met fentanyl ‘opgevoerde’ heroïne. In veel Amerikaanse steden heeft fentanyl ‘ouderwetse’ bruine heroïne goeddeels verdrongen en in Mexico wordt daarom steeds minder papaver verbouwd.

Lees ook deze reconstructie: Eén flat, één weekend, zeven drugsdoden

Inventieve Mexicaanse drugscriminelen sprongen echter razendsnel in het nieuwe gat op de Amerikaanse drugsmarkt. Fentanyl speelt in de medische sector een nuttige rol als zeer effectieve pijnstiller, die honderd keer krachtiger is dan morfine. Dit maakt het echter ook een droomproduct voor criminelen, omdat het in zeer compacte hoeveelheden te smokkelen valt. Een kilo fentanyl heeft een groothandelsprijs van circa 1 miljoen dollar, ruim twintig keer die van cocaïne.

Aanvankelijk importeerden Mexicaanse kartels fentanyl als eindproduct rechtstreeks uit China. Deels via havens aan de Pacifische kust, maar ook per luchtpost. Onder Amerikaanse druk perkte China die clandestiene export de afgelopen jaren in. Maar inmiddels weten de Mexicaanse kartels de drug zelf te produceren en voeren ze de grondstoffen in, opnieuw vooral uit China. De drug wordt zo wijdverbreid verhandeld dat hij in de VS ook toenemend wordt aangetroffen in andere verboden drugs, zoals cocaïne of crystal meth.

AMLO’s stelling dat de drug in Mexico zelf amper verkocht wordt, klopt volgens experts. Dat lijkt echter weinig te maken hebben met het veronderstelde knuffelgedrag binnen Mexicaanse gezinnen. Fentanyl zou in de ogen van kartels vooral te kostbaar zijn om te verhandelen op de Mexicaanse markt. Een goedkopere drug als crystal meth (hielo of ice, in straattaal) wordt wel volop verkocht aan Mexicanen en maakt in grenssteden als Juárez en Tijuana ook veel slachtoffers.

Lees ook: Mexicaanse Oxy is de sluipmoordenaar van de pijnstillercrisis in de VS