Al vousvoyerend doen Van der Plas en Timmermans een ‘oprechte poging’ om uit de stikstofimpasse te komen

Ze spraken elkaar het hele gesprek met u aan, en na ruim anderhalf uur komen Caroline van der Plas (BBB) en Eurocommissaris Frans Timmermans níét samen naar buiten. Het was, zeggen beiden, een „bijzonder” en „fijn” gesprek dat ze hadden in een van de zaaltjes van de Tweede Kamer. Belangrijkste toezegging van Timmermans: hij gaat zijn ambtenaren laten kijken naar de initiatiefnota van BBB en JA21, waarmee de partijen op een alternatieve manier uit de stikstofcrisis hopen te komen. „Maar ik ga geen stempel zetten”, waarschuwt Timmermans ook.

Dinsdagochtend was de veelbesproken ontmoeting tussen Eurocommissaris Frans Timmermans en Caroline van der Plas. Timmermans nam vijf medewerkers en twee beveiligers mee. Ook drie BBB-fractiemedewerkers zaten aan tafel. En Kamerlid Derk-Jan Eppink van JA21, de partij waarmee Van der Plas de initiatiefnota schreef.

Lees ook: Nee, zegt Van der Plas: ‘Ik ben níet doodgeknuffeld door Rutte’

Nederlandse regels

Voorafgaand aan het gesprek herhaalde Eurocommissaris Timmermans nog maar eens: hij kan géén besluiten nemen namens de Nederlandse regering. Daarom zal hij ook niets zeggen over 2030 of 2035 als jaren waarin doelen voor de uitstoot van stikstof moeten zijn behaald. Dat zijn Néderlandse regels. „Mijn rol is om toe te lichten wat de kaders zijn waarbinnen Europa opereert en wat dat voor beleidsruimte geeft waarbinnen de Nederlandse overheid opereert.”

En Van der Plas, die naast de eurocommissaris staat bij binnenkomst, kent het beleid goed, zegt Timmermans. „Misschien kan het helpen om dingen op te helderen of te kijken waar de ruimte is.”

De afspraak voor het gesprek kwam onder spanning tot stand. Na een gesprek tussen Van der Plas en premier Mark Rutte (VVD) zei ze óók met Timmermans in gesprek te willen. Het zegt alles over de veranderde verhoudingen in Den Haag. BBB heeft één zetel in de Tweede Kamer, maar werd bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart in alle provincies de grootste partij. Onvrede over de stikstofplannen van het kabinet was de motor van veel kiezerssteun. Van der Plas is sindsdien in Den Haag een factor van betekenis.

Dat bleek al uit het gesprek met Rutte, maar misschien nog wel duidelijker uit de aanloop naar het gesprek met Timmermans. Van der Plas wilde hem spreken over de mogelijkheden die Nederland heeft om van het stikstofslot te komen. Timmermans verzocht de BBB-leider naar Brussel te komen. Maar Van der Plas kon, als eenpersoonsfractie in de Tweede Kamer, niet een hele dag naar Brussel, zei ze. „Mijn werk is hier”, twitterde ze. En dus kwam Timmermans naar Den Haag.

Brussel zegt geen nee

Het gesprek duurde iets langer dan gepland. Van der Plas wilde alles goed op een rijtje krijgen, zegt ze achteraf op een persconferentie. „Zodat er geen onduidelijkheid bestaat over wat tijdens het gesprek gezegd is.” En ze hebben het ook even over de wolf gehad.

Het belangrijkste wat ze heeft meegekregen is dat Brussel geen nee zegt. „Althans, niet altijd.”

Nederland ramt alleen maar op stikstof

Caroline van der Plas BBB-Kamerlid

De Europese Commissie zegt met name dat we goede zorg voor de natuur moeten dragen, licht Van der Plas toe. Hoe die zorg eruit ziet is aan de lidstaten. „Nederland heeft zélf de stikstofwet gemaakt.” Stikstof is een probleem, erkent ook Van der Plas. En zij ziet ook dat de biodiversiteit afneemt. Maar het állergrootste probleem is de natuur in het algemeen. „Ik vind dat we in Nederland naar natuurbeleid moeten. We rammen alleen maar op stikstof.”

De initiatiefnota van BBB en JA21 is uitgebreid besproken door Timmermans en Van der Plas. „De nota verdient het om gelezen te worden”, zegt Timmermans erover. Hij noemt het „een oprechte poging” om de natuurdoelen te halen. Van der Plas was blij verrast dat Timmermans hun werk serieus had gelezen en het geen sprookjesnota noemde. Zoals Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) dat eerder wél deed, zei ze.

Piekbelasters uitkopen

De initiatiefnota is een poging het land uit de stikstofimpasse te krijgen. Belangrijk in het plan is dat de kritische depositiewaarde minder belangrijk wordt. Die waarde is de hoeveelheid stikstof die de natuur volgens ecologen aankan zónder dat de natuur schade ondervindt, Daarnaast wil BBB dat niet 2030, maar 2035 het streefjaar wordt waarin de stikstofdoelen behaald moeten zijn. Ook is de partij tegen gedwongen uitkoop van boeren.

Ook heeft Van der Plas gevraagd naar de piekbelastersregeling, waarmee de boeren die dichtbij beschermde natuurgebieden gevestigd zijn en veel stikstof uitstoten kunnen worden uitgekocht. Daar kon Timmermans weinig duidelijkheid over geven. De regeling, een belangrijk onderdeel van de stikstofaanpak van het kabinet, ligt nu ter beoordeling bij de Europese Commissie. Als die akkoord gaat met de regeling, kan het uitkopen beginnen en de stikstofuitstoot teruggebracht worden.

Linksom of rechtsom, je kunt niet om stikstof heen

Frans Timmermans Eurocommissaris

Tijdens de ontmoeting tussen het Kamerlid en de Europacommissaris kwamen de algemene opvattingen van BBB over Europa niet ter sprake. Die partij is daar kritisch over, al wil ze geen ‘nexit’. Het liefst ziet ze de macht van de EU inkrimpen, een beetje zoals de voorloper EEG die had.

Timmermans klonk bijna opgelucht na afloop van de bijeenkomst. Hij noemde het „bemoedigend” dat BBB „zich wil houden aan Europese regelgeving”. De partij is alleen op zoek naar een manier die voor haar optimaler is om de natuur te beschermen, zei hij. Maar, waarschuwt hij herhaaldelijk: „Je kunt wel andere methoden bedenken, maar linksom of rechtsom kun je niet om stikstof heen.”