ACM: boete voor energiebedrijven die tariefverhoging te laat melden

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) gaat onderzoeken of de energiebedrijven die vanaf zaterdag hun tarief verhogen, dat minstens dertig dagen van tevoren aan hun klanten hebben laten weten. Zo niet, dan volgt een boete. Dat maakte de ACM donderdagochtend bekend. Energiemaatschappijen ontvingen toen al een week bezwaarschriften van boze klanten.

1 Wat is er aan de hand?

Kort na Prinsjesdag kreeg een deel van de consumenten met een variabel contract een mail: de energietarieven zullen per 1 oktober wijzigen, stond erin. In veel gevallen betekent dat: aanzienlijk stijgen. Het leidde tot woedende reacties van consumenten; sommigen zagen een verband met het prijsplafond dat het kabinet daags ervoor had gepresenteerd om de energierekening te drukken. „Zooitje naaiers”, was een van de mildere reacties op Twitter.

De ACM liet algauw weten dat energiemaatschappijen – in elk geval Vattenfall, Essent, Greenchoice, Eneco en Vandebron – hun boekje te buiten gingen: consumenten zouden minstens dertig dagen van tevoren moeten weten dat de tarieven wijzigen, zodat ze nog over kunnen stappen op een andere maatschappij.

2Waarop baseert de ACM zich?

Volgens energiebedrijven houden zij zich gewoon aan de wet. Zo zei Greenchoice hun klanten al jaren „altijd uiterlijk tien dagen van tevoren over de nieuwe tarieven” te informeren, op basis van een richtlijn van de ACM zelf. In die richtlijn staat dat een consument „tijdig van tevoren en persoonlijk” geïnformeerd moet worden over een prijsverhoging. Ook moet een consument de overeenkomst op kunnen zeggen. In de algemene voorwaarden van Energie-Nederland, de branchevereniging van energieleveranciers, valt het woord „tijdig” ook – maar dit wordt niet gespecificeerd.

Lees ook: Prijzen voor gas en licht stijgen flink per 1 oktober, grote verschillen per leverancier

De ACM wijst op twee artikelen uit de Elektriciteitswet en de Gaswet. Daarin staat dat een afnemer een overeenkomst moet kunnen beëindigen „met een inachtneming van dertig dagen”. Uit een uitspraak van het Hof van Justitie uit 2013 blijkt vervolgens dat dit ook voor tariefwijzigingen geldt, aldus de toezichthouder. Dit omdat de consument in staat moet zijn naar een andere leverancier over te stappen.

Maar die termijn van dertig dagen gaat alleen over de opzegtermijn, zegt een woordvoerder van Energie-Nederland. „De ACM trekt dat nu door naar tariefswijzigingen, maar dat staat niet in de wet. Energieleveranciers maken daar zelf afspraken over in hun leveringsovereenkomst met consumenten. Het verschilt dus per leverancier.” De branchevereniging voert momenteel gesprekken met de ACM om afspraken te maken over wat een „redelijke termijn” is voor een tariefswijziging.

Intussen is de ACM echter onverbiddelijk: wie de ‘te laat gecommuniceerde’ tariefswijziging doorzet, krijgt een boete. De hoogte is onbekend. Essent, Vattenfall, Eneco en Vandebron hebben donderdag al gezegd de wijziging uit te stellen. De Consumentenbond roept andere energiemaatschappijen op hun voorbeeld te volgen.

3 Hoe hangen de tariefswijzigingen samen met het besluit van het kabinet burgers te compenseren?

Vorige week werd bekend dat het kabinet vanaf januari 2023 een prijsplafond voor gas en energie invoert. Vanaf november geldt een ‘tussenvariant’, waarvan de details nog moeten worden ingevuld. Kort na die bekendmakingen kwamen de berichten over prijsverhogingen. Maar die twee zaken staan „absoluut los” van elkaar, aldus de woordvoerder van Energie-Nederland. „ Leveranciers hebben ook te maken met hoge prijzen op de groothandelsmarkt. Zij ontkomen er niet aan dat door te berekenen aan hun klanten, anders komen ze zelf in de financiële problemen.”

4Wat betekent dit voor consumenten?

ACM heeft een voorbeeldbrief op de website gezet die klanten naar hun energiemaatschappij kunnen sturen om bezwaar te maken tegen de tariefsverhoging. Die was donderdagochtend al zo’n 250.000 keer gedownload. Het is afwachten of meer maatschappijen hun tariefswijziging zullen uitstellen door de dreiging van een boete van de ACM.

Het is overigens niet zo dat consumenten er altijd baat bij hebben als een tariefswijziging minstens dertig dagen van tevoren wordt gecommuniceerd: wanneer de prijzen na de aankondiging dalen, kan dat immers ook niet meer worden doorberekend. Ook heeft overstappen naar een andere leverancier nu weinig zin. Aanbiedingen zijn er niet, instapprijzen zijn hoog. Energiemaatschappijen zitten niet op nieuwe klanten te wachten.

Dit bericht is donderdagavond geactualiseerd.