Zonder de kabels uit Lviv zijn er geen Limburgse Mini’s

Wie een Mini heeft besteld, had afgelopen dagen kans op slecht nieuws. De wachttijd voor een nieuwe auto is opgelopen tot drie maanden. Ditmaal kwam de vertraging niet door het chiptekort dat de auto-industrie al maanden teistert. De oorzaak ligt in het plaatsje Stryi, iets ten zuiden van het Oekraïense Lviv. Daar staat een fabriek waar veelal vrouwen in de weer zijn met draadjes, kabels en scharen. Ze maken er elektrische bekabeling voor auto’s. Maar door de oorlog is de productie totaal ontregeld – en daarmee de halve Europese auto-industrie.

Daardoor zit de sector alweer in een volgende crisis, die opnieuw de grote kwetsbaarheid door lange en complexe toeleveringsketens aantoont. In auto’s zitten vaak kilometers elektrische kabels, voor het automatisch openen van de achterbak tot de lampjes op het dashboard. Een zogenoemd harnas houdt die kabels bij elkaar, en dit goedkope onderdeel komt vooral uit een handvol fabrieken in het westen van Oekraïne.

BMW en Volkswagen

De productie bij veel van deze fabrieken is nu ernstig verstoord, evenals de verbindingen met West-Europa. Anders dan sommige chips kunnen kabels niet na de bouw van een auto worden aangebracht. Veel fabrikanten, waaronder BMW (eigenaar van Mini) en Volkswagen (onder andere Skoda, Audi, Porsche), hebben hun productie daarom noodgedwongen verminderd of stilgelegd. Ook VDL Nedcar, de autofabriek van VDL die in het Limburgse Born Mini’s bouwt voor BMW, ligt tot eind maart stil.

De moeilijkheden rondom de Oekraïense fabrieken hebben de chipcrisis afgelost als grootste probleem, zei Volkswagen-topman Herbert Diess dinsdag. „Het is de vraag of onze prognoses voor de toekomst nog kloppen.” BMW verlaagde woensdag de voorspelling van de winstmarge.

De afhankelijkheid van West-Oekraïne ontstond afgelopen decennia. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie bleek de regio bij menig kabelconcern favoriet als productielocatie. Het bekendst is het Duitse Leoni, dat er twee fabrieken heeft, waar ruim 7.000 mensen werken. Ook het Japanse Fujikura heeft er een fabriek.

Lees ook: Vooral de Amerikaanse wapenfabrikanten profiteren van de oorlog in Oekraïne

Complex handwerk

West-Oekraïne ligt relatief dicht bij veel Europese autofabrieken. Normaal gesproken rijdt een vrachtwagen in enkele dagen naar de Volkswagenfabrieken in Duitsland. Nog een voordeel van Oekraïne: de loonkosten liggen er relatief laag, en het werk sluit goed aan bij de technische scholing van een substantieel deel van de Oekraïners. Samenvoegen van kabels in een omhulsel is niet zo gemakkelijk als het op het eerste gezicht lijkt. Het is vrij complex handwerk, waarbij veel soorten gereedschap nodig zijn en vele elektronische testen. De Financial Times schreef deze week dat vooral vrouwen in de fabrieken werken, omdat zij met hun vaak kleinere handen en fijnere motoriek beter geschikt zijn voor dit precisiewerk.

De huidige toestand bij de fabrieken van Leoni is niet duidelijk. Wel waarschuwde de firma beleggers dat omzet en winst lager zullen uitvallen dan eerder gemeld. Voor de Russische invasie in Oekraïne had Leoni een omzetverwachting voor het land uitgesproken van 300 miljoen euro.

Met de ‘kabelcrisis’ zijn autobouwers nu voor de derde keer in korte tijd geconfronteerd met de kwetsbaarheid in hun toeleveringsketen. Tijdens de eerste coronagolf én de chipcrisis erna werd duidelijk hoe snel een verstoring van die keten de assemblage kan stilleggen.

De grote autobouwers zoeken nu naarstig naar alternatieven. Volkswagen zou, naar verluidt, een team van liefst 150 mensen op de kwestie hebben gezet. Zij kijken onder meer naar andere locaties in of nabij Europa waar kabelomhulsels worden geproduceerd. Zo staan ook in Noord-Afrika dit soort fabrieken. Verplaatsing van machines en personeel uit Oekraïne naar buurlanden als Roemenië is volgens de Financial Times een andere optie. Lees ook: Vooral de Amerikaanse wapenfabrikanten profiteren van de oorlog in OekraïneToch lijken ze er bij Volkswagen niet helemaal van overtuigd dat het probleem snel opgelost is. Topman Diess zei dat zijn concern zich dient te beraden op de Europese productie als de oorlog in Oekraïne aanhoudt. „We moeten zeker nadenken over extra investeringen in de VS en andere continenten.”