Zo regelt Poetin een overtuigende referendumuitslag

De Russische oorlogsverslaggever en Kremlin-propagandist Semjon Pegov moet de kijkers een geheim verklappen: hij heeft nog nooit gestemd. Maar daar komt nu verandering in. Pegov staat op straat in bezet Donetsk, en zal zich voor het oog van de camera uitspreken over de vraag of de Oekraïense regio moet opgaan in de Russische Federatie.

Op de een of andere manier beschikt Pegov – een Russisch staatsburger – over een paspoort van de zelfverklaarde ‘Volksrepubliek Donetsk’. Maar stemmen met een Russisch paspoort had óók gekund, vertelt de mevrouw van de kiescommissie, terwijl haar collega de stembus van plexiglas omhoog houdt: „Ik moet u nu toevoegen aan de kieslijst.”

„Natuurlijk bestaat er zoiets als het stemgeheim”, zegt Pegov. „Maar in mijn geval is de keuze voor iedereen duidelijk. Ik zet natuurlijk een kruisje bij ‘ja.’”

Donetsk is niet de enige Oekraïense provincie waar de komende dagen wordt gestemd over annexatie door Rusland. In de naburige ‘Volksrepubliek’ Loehansk en in de Oekraïense provincies Zaporizja en Cherson is vrijdag ook begonnen aan de stembusgang. Om zo veel mogelijk stemmen te ronselen zijn alleen al in bezet Zaporizja duizenden leden van kiescommissies de straat opgegaan, zo vertelde een lid van het collaborerende stadsbestuur van Melitopol: „Om de veiligheid te garanderen”, zo meldde de bestuurder, „werken de commissieleden nauw samen met de politie.” Berichten uit bezet gebied lijken erop te wijzen dat er onder dwang wordt gestemd. „Agitators, begeleid door soldaten met automatische geweren, gaan de huizen langs”, twitterde een anoniem account uit frontstad Cherson. Alleen al in bezet Zaporizja, zo meldden de Oekraïense autoriteiten, zijn ruim duizend manschappen van de Russische Nationale Garde, politie en militaire politie, en medewerkers van „beveiligingsbedrijven” (huurlingen) de straat op gestuurd.

Beproefd instrument

De ‘referenda’ zijn een beproefd instrument uit de gereedschapskist van het Kremlin. In 1999 stemde de regio Abchazië met een Noord-Koreaanse meerderheid van 98 procent in met afscheiding van Georgië. In maart 2014 stemde 97 procent van de kiezers voor aansluiting van de Krim bij Rusland. Enkele weken later stemden de regio’s Donetsk en Loehansk voor afscheiding van Oekraïne. In Donetsk koos 89 procent voor onafhankelijkheid – volgens Moskou althans.

Ik weet zeker dat de uitkomst ondubbelzinnig zal zijn

Sergej Kiriënko medewerker Poetin

De referenda worden vaak aangehaald door Russische politici, maar worden niet erkend door de internationale gemeenschap. In de afgelopen twintig jaar heeft het Poetinistische regime verkiezingsfraude tot een hogere kunstvorm verheven, en bij de referenda in Ruslands nabije buitenland wordt niets aan het toeval overgelaten. Bij het referendum op de Krim in 2014 werd de kiezers een schijnkeuze voorgelegd: aansluiting bij Rusland, of de invoering van de Grondwet van de Krim uit 1992 – een constitutie die het schiereiland een grote mate van autonomie toebedeelde maar in 1998 was herroepen. Kiezers konden níet kiezen voor het geldende staatsverband met Oekraïne.

Lees ook dit artikel over de Kremlin-strategie: Moskou kiest voor verdere escalatie met annexatie van bezette gebieden

Dit keer wordt er geput uit de nieuwste inzichten uit de Russische fraudepraktijk. Tijdens het referendum over de wijziging van de Russische grondwet in 2020 – waardoor Poetin aan de macht kan blijven tot 2036 – werd de stembusgang onder het voorwendsel van de coronapandemie uitgesmeerd over enkele dagen, en konden kiezers bij duizenden mobiele stembureaus hun stem uit brengen: in de achterbak van een auto, of op een afgezaagde boomstam in het bos. Onder deze voorwaarden was effectief toezicht door onafhankelijke waarnemers onmogelijk. Dat geldt nog sterker voor het stemmen online, dat kort daarna werd ingevoerd, en waarop tot nu toe geen enkele vorm van toezicht bestaat. Al deze trucs worden nu ingezet in de ‘volksraadplegingen’ in bezet Oekraïne. Geen wonder dat Russische bestuurders nu al vooruitlopen op de uitslag. „Ik heb de opiniepeilingen gezien”, zei Sergej Kiriënko, plaatsvervangend chefstaf van Poetin eind augustus: „Ik weet zeker dat de uitkomst ondubbelzinnig zal zijn.”

Hoofd annexatie

Oudgediende Kiriënko, een van de prominentste bestuurders binnen het Kremlin, is sinds het begin van de oorlog verantwoordelijk voor de afgescheiden regio’s Donetsk en Loehansk, en is daarmee de facto Poetins ‘hoofd annexatie’. Het feit dat een van Ruslands meest prominente politici aangesteld is voor deze taak, laat zien welk belang Poetin hecht aan de inlijving. Volgens Russische insiders lagen de plannen voor de referenda al maanden in de la – net als het besluit voor een ‘gedeeltelijke mobilisatie’, dat deze week werd afgekondigd. Nu Oekraïense troepen steeds verder oprukken heeft Poetin haast gekregen. Volgens Dmytro Koeleba, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, zal het niet helpen. „Oekraïne heeft het volste recht om zijn grondgebied te bevrijden en zal daarmee doorgaan.”

Buren werden vijanden pagina 8-9In het theater van VN pagina 10-11Poetins laatste fout pagina O4-5