Er zijn in Nederland vorig jaar fors minder hypotheken afgesloten. Met 236.564 aanvragen werden er bijna 8 procent minder hypotheken afgesloten dan het jaar ervoor. Ook leenden inwoners van Nederland gemiddeld minder. Het gemiddelde hypotheekbedrag lag rond de 252.000 euro, dat is zo’n 10.000 euro minder dan in 2022. Dat blijkt uit jaarcijfers van Hypotheken Data Netwerk (HDN), dat het aanvraagproces voor hypotheken verzorgt en waarbij vrijwel alle grote hypotheekverstrekkers en financieel adviseurs zijn aangesloten.
Een van de belangrijke veroorzakers van de daling in het aantal aanvragen is de hypotheekrente, die in 2023 een stuk hoger lag dan eerdere jaren. Met een hogere hypotheekrente kunnen aspirant-kopers minder lenen, en zijn hun maandlasten hoger – wat ook weer van invloed is op de hoogte van de huizenprijzen.
Lees ook Daling hypotheekrente doet prijzen woningen stijgen
In de eerste maanden steeg de hypotheekrente tot zo’n 4,9 procent, om in het laatste kwartaal weer terug te zakken naar rond de 4 procent. Met de dalende hypotheekrente in de laatste weken van het jaar lijken veel woningzoekenden hun slag te hebben geslagen. Het aantal hypotheekaanvragen schoot in het laatste kwartaal omhoog tot bijna 93.000.
Goed jaar voor starters
Voor degenen die op zoek waren naar een starterswoning van minder dan 350.000 euro was 2023 volgens HDN een goed jaar. Met nieuwe huurregulering in het verschiet hebben woningbeleggers vorig jaar veel huurwoningen te koop aangeboden, waardoor er voor kopers in het lagere segment meer te kiezen viel. Wat daarbij opvalt, is dat het aandeel kopers dat voor een woning koos die onder bescherming van de Nationale Hypotheek Garantie valt, met een derde is toegenomen.
Hypotheken voor duurdere woningen werden juist weer minder afgesloten dan in 2022. Met name ‘opstromers’, een ander woord voor kopers die een hypotheek afsluiten voor een woning die aanzienlijk duurder is dan de marktwaarde van de huidige woning, waren volgens HDN grotendeels afwezig in 2023.
Ook zijn de energieprestaties van woningen een prijsbepalende factor geworden sinds de energiecrisis van de afgelopen jaren. De hypotheek voor een woning met energielabel A of hoger lag gemiddeld op 517.250 euro, en dat is bijna 72.000 euro hoger dan het gemiddelde van alle woningen. Ook wordt er vaker extra geld geleend om energiebesparende maatregelen zoals isolatie of een warmtepomp te financieren.
De totale hypotheekmarkt bestaat uit alle aanvragen voor de aankoop van een woning, plus tweede hypotheken op een woning of een oversluiting van een lopende hypotheek. Met name de bij- en oversluitmarkt is in 2023 „nagenoeg opgedroogd”, zo stelt HDN. Voor veel huiseigenaren zou bij- of oversluiten door de gestegen hypotheekrente immers betekenen dat hun maandlasten fors omhooggaan. Ook hebben relatief veel eigenaren begin 2022 al hun lopende hypotheek opnieuw afgesloten, om zo rentestijgingen voor te zijn. Daardoor kromp de gehele hypotheekmarkt tot 368.442 hypotheekaanvragen, een daling van bijna een derde ten opzichte van 2022.
De gehele hypotheekmarkt vertoont al sinds begin 2022 een dalende lijn. Alleen in het vierde kwartaal van vorig jaar was weer een opmerkelijke stijging op jaarbasis zichtbaar, mede dankzij de dalende hypotheekrente.
Later deze week komt makelaarsvereniging NVM met jaarcijfers over het aantal woningen dat vorig jaar van eigenaar wisselde. Gezien de eerste drie kwartalen ligt het in de lijn der verwachtingen dat het aantal woningverkopen en de woningprijzen over heel 2023 zijn gedaald.
