Voor de NS houdt het ergens op, vervoerder slaat treinstations over

Ze hadden de allerlaatste trein. Dat betekende: een uur eerder vertrekken dan normaal. Nu doden ze de tijd door te kaarten op een bankje voor station Bijlmer Arena, Wim van Dop (69) en zijn kleinzoon Daniel. Eigenlijk „belachelijk”¸ zegt Van Dop, dat de NS het treinstation vanmiddag overslaat.

Er is zaterdagmiddag iets opmerkelijks gaande: voor Formule 1-fans pendelt er op geoliede wijze iedere vijf minuten een trein van Amsterdam naar Zandvoort. Tegelijk rijden treinen zonder ook maar af te remmen tienduizenden sport- en concertfans voorbij. De NS slaat zaterdag tussen 14.15 uur en 20.30 uur maar liefst vier stations over. Het gaat om Bijlmer Arena, Holendrecht en een deel van station Duivendrecht. In Haarlem is station Overveen dicht. Vooral rond station Bijlmer Arena kan dit tot grote problemen leiden. Dat station ligt pal aan een evenemententerrein, waar deze zaterdag meer dan zeventigduizend bezoekers op afkomen.

Voor de Ajax-fans en bezoekers van concertzalen als de Ziggodome rest eigen vervoer, of de veel kleinere metro’s van de Amsterdamse vervoerder GVB. Raar is het wel, vinden fans. „De NS is er om mensen te vervoeren”, zegt Van Dop, „En mensen willen nú met de trein. Er moet meer overleg komen om dit soort dingen te voorkomen.” Zaterdag is het ’smiddags nog gemoedelijk, maar avonds wordt het „een puinhoop”, verwacht hij.

In station Bijlmer Arena staan zaterdagmiddag grote hekkenpartijen om mensen weg te houden bij de treinperrons. De borden waar normaal treininformatie staat, zijn leeg. Elke paar minuten komt er een grote meute wit-rode Ajax-fans de roltrappen van het metroperron af. Daarin loopt ook Bart Duim (43) met zijn 6-jarige zoon aan de hand. Dat er geen treinen reden vond hij „op zichzelf natuurlijk merkwaardig”. Maar hij kan er begrip voor opbrengen, dat het de NS te veel werd in het Formule 1-weekend. „Je kan een organisatie die meer dan honderdduizend bezoekers per dag te verwerken krijgt, niet nog ook opschepen met een treinprobleem”. Vriendinnen Saskia Vermij (44) en Maaike van Kalkeren (45), die uit Almere moesten komen, vinden het „jammer” en „slecht geregeld”. „Je dwingt mensen in de auto te stappen, en daar willen we in Nederland juist vanaf.”

Drastische maatregel

Nederland is een evenementenland, en dit weekend is een hoogtepunt. Door het hele land zijn er massale evenementen, denk aan de Wereldhavendagen, het oranjefeest X-Qlusive Holland in Gelredome, en de Airborne Wandeltocht bij Arnhem, die meer dan dertigduizend wandelaars trekt. Dan werkt ProRail ook nog aan het spoor in Limburg. En is er het structurele tekort aan machinisten en beveiligers.

Mensen proppen zichzelf in de trein, ongeacht of er plek is. Je wil geen geduw en getrek op een perron waar treinen rijden

Carola Belderbos woordvoerder NS

Zaterdag werd duidelijk dat het met al die evenementen ergens ophoudt voor de NS. De spoordienst nam een drastische maatregel door verschillende treinstations over te slaan. Veel mensen hebben last van die beslissing: zo’n vijftigduizend man komt kijken naar Ajax tegen SC Cambuur. Zaterdagavond speelt rockband Kensington voor zo’n 16.000 man in de Ziggo Dome bij het station en in de AFAS staat zangeres Yade Lauren voor zesduizend man. De directeur van Ziggo Dome klaagde deze week tegen verschillende media dat het „belachelijk” en „erg vervelend” is dat de NS dit allemaal „zo eenzijdig beslist”. De GVB probeert de extra stroom mensen op te vangen met drie extra metro’s en 45 extra man veiligheidspersoneel.

Ook noordelijker in Noord-Holland liep een evenementorganisatie aan tegen de grenzen van het openbaar vervoer. Een deel van de mensen die kaarten kocht voor Elrow Festival op een terrein vlakbij Alkmaar, kreeg te horen dat hun kaart alsnog ongeldig was. „Door de Grand Prix in Zandvoort in combinatie met de huidige treinverstoringen, hebben de lokale autoriteiten ons gedwongen de laatste kaartkopers teleur te stellen”, aldus de organisatie. Verbouwereerde kaartbezitters, sommigen wonen om de hoek van het festival, deden bij NH Nieuws hun beklag. „Ik zou met de fiets gaan en snap het probleem niet.”

Twaalf treinen per uur

Ondertussen is het contrast groot met de grootscheepse organisatie voor de Formule 1-fans. Waar er normaal in Zandvoort een paar treinen per uur stoppen, zijn dat er nu liefst twaalf. Elke vijf minuten vertrekt er een trein naar de badplaats. 300 man extra personeel is ingezet om zo’n tienduizend Formule 1-fans per uur te vervoeren. Voor de race-evenementen (en zonnige stranddagen) werd het station en het spoor afgelopen jaren voor zeven miljoen verbouwd. Het perron en de trappen van het station werden verbreed, de stroomvoorziening aangepakt en er kwamen speciale evenementenperrons, om meer bezoekers tegelijk te kunnen opvangen.

Waarom kan het daar wel, en elders niet?

„Natúúrlijk is het publiek voor Zandvoort niet belangrijker dan Ajax-fans”, zegt Carola Belderbos, woordvoerder van de NS. ‘Zandvoort’, zegt Belderbos, staat al heel lang gepland en heeft de NS goed kunnen voorbereiden. Juist in de voorbereiding schortte het bij andere evenementen. „Het is belangrijk dat mensen die een evenement organiseren, ook even checken: gaat het allemaal lukken met vervoer?”

Begin juli heeft de NS om tafel gezeten met Ajax, zegt Belderbos. De wedstrijd is iets na zessen afgelopen, net als veel Formule 1-reizigers ook naar huis willen. Dat is te veel tegelijk voor de NS. „We hebben Ajax gevraagd de wedstrijd te verplaatsen naar eerder op de middag, of anders in Leeuwarden. Dan hadden we iedereen kunnen brengen.” Dat kon allemaal niet. „We hebben gezegd: als het niet veilig kan, dan doen we het ook niet.” Volgens Belderbos is het „ook een grote teleurstelling voor de NS zelf”.

Organisatoren moeten voor een vergunning zelf ook nadenken en een vervoerplan schrijven

Waarom wil de NS niet te veel reizigers tegelijk? Het is vooral een veiligheidskwestie, zegt Belderbos. „Voetbalfans die van een wedstrijd komen, willen naar huis. Mensen proppen zichzelf in de trein, ongeacht of er plek is. Je wil geen geduw en getrek op een perron waar treinen rijden.”

Wat meespeelt voor de NS, zegt Belderbos, is het schrikbeeld van een vrijdagavond medio juli. Concerten van twee grote publiekstrekkers – Toto en Ed Sheeran – bij station Bijlmer Arena waren toen gelijktijdig afgelopen. „Dat heeft tot hele onveilige situaties geleid”, aldus Belderbos.

Die 15de juli kwamen meer dan 80.000 extra mensen op het gebied af. Vanwege de verwachte drukte werden bezoekers vooraf gewaarschuwd dat parkeerterreinen te vol zouden zijn. Daardoor werd het weer zó druk bij de treinen, dat er ’s avonds een enorme mensenmassa voor het station kwam te staan. Mensen klaagden op Twitter er anderhalf uur over te doen om uberhaupt de deuren van het station te bereiken. Ze noemden het geduw in de meute onveilig en beangstigend. Uit een evaluatie die vrijdag verscheen, bleek dat verschillende mensen onwel zijn geraakt. Achteraf bleek dat er nog ruim genoeg plek was om te parkeren.

Extra treinen niet mogelijk

Naast het probleem dit weekend bij Bijlmer Arena, kregen de organisatoren van festival Elrow Town, vlakbij Alkmaar, van de NS te horen dat het niet ging lukken om extra treinen in te zetten voor hun festival. „Tegen Elrow hebben we vroegtijdig gezegd: dit gaat ons niet lukken”, aldus Belderbos.

Op zichzelf wil de NS coöperatief zijn bij evenementen, zegt Belderbos. Organisatoren moeten voor een vergunning zelf ook nadenken en een vervoerplan schrijven. „We voeren heel veel gesprekken van te voren met organisaties. We willen treinen inzetten daar waar de meeste reizigers zijn, dus passen continu de dienstregeling aan. Het is heel lang goed gegaan, dit weekend gaat het even niet zo goed.”