Als een bedrijf een flesje of blikje op de markt brengt, moet het er statiegeld over heffen én vervolgens betalen voor de verwerking en recycling ervan. Maar het statiegeld komt vaak niet terug bij de consument. In de periode van 2022 tot eind 2024 gaat het om naar verwachting 340 miljoen euro aan niet-geïnd statiegeld, blijkt dinsdag uit onderzoek van Het Financieele Dagblad.
Frisdrankmakers moeten van de overheid minstens 90 procent van de flessen en blikjes die ze verkopen weer inzamelen via statiegeldmachines. Maar de bedrijven zetten jaren lang te weinig machines neer. Het percentage bleef steken op 68 procent in 2022. Veel van het statiegeld komt dus niet terug bij consumenten. Vanaf 2022 gaat het volgens de zakenkrant al om 200 miljoen euro, en dat bedrag zou dit jaar naar verwachting oplopen tot 340 miljoen euro.
In het kader van het motto ‘de vervuiler betaalt’ zijn bedrijven zelf verantwoordelijk voor het neerzetten van statiegeldmachines, het inzamelen van blikjes en het betalen voor recyclen ervan. In de praktijk wordt die verantwoordelijkheid uitgevoerd door de stichting Verpact (tot 1 maart onder de naam het Afvalfonds Verpakkingen).
Op Verpact is al een tijd veel kritiek. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) concludeerde herhaaldelijk dat Verpact niet voldoet aan de wet waar het gaat om statiegeld. Volgens de producenten zelf duurt het tot eind 2026 voordat ze aan de wet kunnen voldoen door de genoemde 90 procent te halen.
Dwangsom
De ILT noemde dat in december „niet acceptabel” en legt een dwangsom op als bedrijven vóór 1 januari 2026 niet zorgen voor een verdubbeling van het aantal innamepunten naar 9.500.
In supermarkten is de inzameling van flessen en blikjes meestal redelijk geregeld. Maar mensen kopen ook frisdrank in winkels op stations, op middelbare scholen, of bij evenementen waar ze hun flesje of blikje moeilijk kunnen inleveren. Ook krijgen mensen bij een groot deel van de inleverbakken geen geld terug, terwijl dat juist de bedoeling is van het statiegeldsysteem.
Verpact is een stichting, dus het geld dat overblijft door niet-geïnd statiegeld door consumenten mag niet worden teruggeven aan bedrijven zoals Coca-Cola. Wel achterhaalde het FD dat de frisdrankproducenten sinds kort van Verpact minder hoeven te betalen voor de verwerking en recycling van flesjes en blikjes dan voorheen. Dat ligt politiek gevoelig, omdat statiegeld niet (ook niet via een omweg) terug naar het bedrijfsleven hoort te vloeien. Volgens Verpact wordt al het niet-geïnde geld geïnvesteerd in een beter inzamelsysteem.
Verpact laat weten zich niet te herkennen in de berichtgeving van het FD, omdat de stichting ook honderden miljoenen zou uitgeven aan het (uitbreiden van het) statiegeldsysteem. Het schrijft binnenkort met eigen cijfers te komen die meer duidelijkheid moeten geven.
