Verleidingsmanoeuvre PostNL: elke postbezorger in vaste dienst

Als het tekort aan personeel groot is, moet de trukendoos open. PostNL gaat al zijn postbezorgers een vast contract aanbieden, zo heeft het bedrijf woensdag bekendgemaakt. Nieuwe postbezorgers komen voortaan direct in vaste dienst. De ongeveer duizend bezorgers die nu nog op een tijdelijk contract werken, krijgen ook een vaste aanstelling aangeboden.

Bij het postbedrijf werken rond de 16.500 bezorgers. Dat is te weinig om alle post op tijd rond te brengen. Bij het bedrijf staan 1.300 tot en 1.500 vacatures open.

Tot voor kort kregen nieuwe bezorgers eerst een tijdelijk contract voor zeven maanden. Een werkgever mag zo’n tijdelijk contract in drie jaar tijd maximaal twee keer verlengen. Door die tijdelijke dienstverbanden over te slaan – twee maanden proeftijd uitgezonderd – wil PostNL zich als aantrekkelijkere werkgever presenteren. „Het is op deze krappe arbeidsmarkt belangrijk mensen iets te bieden”, zegt een woordvoerder.

PostNL laat zien: werkgevers moeten harder hun best doen om mensen binnen te halen. Overal is de vraag naar personeel groot. Tegenover elke 100 werklozen staan inmiddels 133 vacatures.

Lees ook: Een goed salaris is niet genoeg om personeel te trekken

„PostNL wil kennelijk niet de problemen riskeren die je nu bij Schiphol ziet”, zegt Joop Schippers, hoogleraar arbeidseconomie in Utrecht. Op de luchthaven is het aantal vluchten nog maandenlang beperkt en moeten reizigers uren wachten in de rij omdat er onvoldoende personeel is.

Nog geen opmars

Andere werkgevers gingen PostNL voor met arbeidscontracten die meer zekerheid bieden. Swissport, dat op Schiphol onder meer bagage afhandelt, zette het tijdelijke contract van honderd werknemers om in een vast dienstverband. En tot begin juli kregen nieuwe werknemers er meteen een vaste aanstelling. Bij biefstukrestaurantketen Loetje hetzelfde verhaal: nieuwe medewerkers mogen meteen vast in dienst.

Toch laten cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek nog geen opmars zien van het vaste contract. Zo’n 56 procent van de werkende Nederlanders heeft er een, en dat aandeel is al jaren nagenoeg stabiel. Een jaar geleden lag dit zelfs net iets hoger, op 57 procent. De sterke groei in banen betrof afgelopen jaar voor het grotere deel flexwerk.

Alleen bínnen de flexibele contracten is een verschuiving te zien naar meer zekerheid. Werknemers krijgen vaker een tijdelijk contract met uitzicht op een vast dienstverband, meldde het CBS in mei. Het aantal onzekere oproepcontracten neemt juist af.

Opvallend genoeg zijn de steeds nijpendere personeelstekorten dus nog niet zichtbaar in groei van het aantal vaste contracten. Maar veranderingen op de arbeidsmarkt gaan zelden „van de ene op de andere dag”, zegt Schippers. „Met name voor jongeren was een tijdelijk contract de standaard. Werkgevers zijn dat járen gewend geweest.”

Nu moeten bedrijven leren dat beschikbaarheid van personeel een van de belangrijkste factoren is om te overleven. Schippers: „Dertig jaar geleden was de vraag vooral: heb ik genoeg orders? Personeel was er genoeg. Dat is wezenlijk veranderd.”

Hogere lonen

Werkgevers kunnen natuurlijk meer uit de kast trekken om personeel te trekken, zoals hogere salarissen of verbetering van andere arbeidsvoorwaarden. Jarenlang bleven grote loonsverhogingen uit, maar nu stijgen de lonen weer, ook onder druk van de snelle prijsstijgingen. In collectieve arbeidsovereenkomsten zijn de laatste maanden gemiddelde loonsverhogingen van rond de 3,5 procent afgesproken.

Ook PostNL verhoogde de salarissen. Het loon van postbezorgers stijgt de komende twee jaar met bijna 3,6 procent per jaar. Daarnaast voerde het bedrijf in sommige regio’s een bonus in voor werknemers die een nieuwe collega aandragen.

De beslissing van PostNL zal andere werkgevers wel aan het denken zetten, verwacht Schippers, vooral die met vergelijkbare banen in sectoren met tekorten, zoals logistiek en de krantenbezorging. „Als je nu bij een koeriersbedrijf werkt en dit nieuws ziet, kun je denken: zou dat werk ook iets voor mij zijn?” Dat kan concurrenten aanzetten ook meer vastigheid te bieden.

Intussen werkt het kabinet aan wettelijke maatregelen om flexwerk terug te dringen, zoals een verbod op onzekere oproepcontracten en duurder maken van uitzendwerk. Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken, CDA) presenteerde vorige maand plannen die nog veel uitwerking vergen.

Lees ook: Flexwerk wordt duurder, dus de tomaat ook

Zijn nieuwe wetten nog nodig als werkgevers door de krapte al meer vaste contracten aanbieden? Wat Schippers betreft wel. De wetten krijgen dan de functie van „slot op de deur”, om te garanderen dat álle werkgevers hun personeel genoeg zekerheid geven, zegt hij. En het kan directies ook helpen hun aandeelhouders te overtuigen, die misschien meer risico’s zien in het wegsnijden van de ‘flexibele schil’. „Dan kun je zeggen: wij willen dit niet alleen, het moet ook van de wet.”

Correctie (3 augustus 2022) In een eerdere versie van dit artikel stond dat PostNL de plannen dinsdag bekendmaakte. Dit moest woensdag zijn.