Van koopjesketen naar luxegoederen. Douglas is nieuw terrein voor Sander van der Laan

Vrijwel zijn hele loopbaan verkocht Sander van der Laan producten die eigenlijk elke consument wekelijks nodig heeft. Zeep, soep en thee? Bij levensmiddelengigant Unilever handelde hij in de bekendste merken. Dik vijftien jaar zat hij vervolgens in de dagelijkse boodschappen bij Ahold. En toen volgde koopjesketen Action – wasmiddelen, dierenvoeding, servies en theedoeken tegen de laagst mogelijke prijs.

Nu gaat de 54-jarige Van der Laan aan het werk in een segment dat hij veel minder goed kent, en dat voor veel consumenten eerder als luxe zal aanvoelen dan als eerste levensbehoefte. Per 1 november treedt de Noord-Hollander aan als topman van de Duitse winkelketen Douglas, de grootste cosmeticaverkoper van Europa. Hij volgt er Tina Müller op, die na vijf jaar zelf besloot te vertrekken.

Volgens Henning Kreke, president-commissaris van Douglas en kleinzoon van de oprichter, is Van der Laan de „ideale kandidaat” om de cosmeticaketen de „volgende fase” in te leiden. Henning prijst de Nederlander om zijn verstand van digitalisering, toeleveringsketens en het aanjagen van verkopen. „Binnen een paar jaar heeft hij de omzet en operationele winst van Action significant verbeterd”, aldus de Duitser.

Met Van der Laan kiest Douglas voor een van de meest ervaren namen in de Nederlandse detailhandel. De voormalig Action-topman werd bijvoorbeeld ook al genoemd als kandidaat toen supermarktketen Jumbo na de arrestatie van topman Frits van Eerd zocht naar een tijdelijke vervanger. Uiteindelijk koos het Brabantse concern voor een bekende: voormalig financieel topman Ton van Veen.

Directeur vlees en groente

Dat Van der Laan zulke hoge functies kon vervullen, werd al vroeg in zijn carrière duidelijk. Na een studie economie en een Master of Business Administration (MBA) aan Nyenrode begon hij zijn loopbaan in 1990 bij een specialist in medische oplossingen. Na vijf jaar bij Unilever belandde Van der Laan eind jaren negentig bij Ahold, het bedrijf waar zijn vader ook veertig jaar lang in commerciële rollen werkte.

Bij de Zaanse supermarktreus maakte Van der Laan snel carrière. Na directeur vlees en groente bij Albert Heijn werd hij algemeen directeur van slijterijketen Gall & Gall. Daarna trad hij toe tot de directie van Albert Heijn, waar hij in 2012 werd benoemd tot de hoogste baas. Tegelijkertijd trad Van der Laan toe tot de directie van de Europese divisie van Ahold.

Het leverde hem al snel het stempel ‘kroonprins’ op: dé kandidaat voor de hoogste rol in het bedrijf als toenmalig topman Dick Boer afscheid zou nemen. Dat liep anders. Albert Heijn worstelde met de groeiende concurrentie van Jumbo, dat door overnames snel terrein won in Nederland. Aan de onderkant van de markt verloor de keten het van discounter Lidl. Albert Heijn had „nieuw elan” nodig, zo besloot Ahold, waarop Van der Laan werd vervangen door Wouter Kolk.

Lang liet een nieuwe baan niet op zich wachten. Van der Laan zat een paar maanden thuis, ging reizen en bracht tijd door met zijn vrouw en drie zoons. „Het was heerlijk, maar na een maand of drie begon het te knagen”, zei hij daar later over in het AD. Hij miste werken, en onderdeel zijn van een team. „Ik was te veel met de BV Sander bezig.”

In de zes jaar dat Van der Laan de koopjesketen leidde, opende Action bijna 1.400 nieuwe vestigingen

Amper een half jaar na zijn vertrek bij Albert Heijn trad Van der Laan al aan bij Action, waar op dat moment een tijdperk van ongekende bloei aanbrak. De koopjesketen uit het West-Friese Zwaagdijk was al in vier landen actief en opende zo’n honderd nieuwe filialen per jaar. Grote veranderingen waren dus niet nodig, zei Van der Laan in NRC. Het was eerder een kwestie van „bijsturen en aanscherpen”.

De nieuwe topman slaagde erin die groeispurt een extra slinger te geven. In de zes jaar dat hij de koopjesketen leidde, opende Action bijna 1.400 nieuwe vestigingen. De omzet steeg in die periode van 1,5 miljard tot 6,8 miljard vorig jaar. Het maakt Action een van de snelst groeiende winkelketens van Europa, een succesverhaal waar eigenaar en investeerder 3i inmiddels een prijskaartje van bijna 16 miljard euro aan hangt.

Lees ook dit interview met Van der Laan: ‘Action begon met het verkopen van restpartijen. Dat vind ik heel duurzaam’

Filialen dicht

Bij Douglas belandt Van der Laan in een andere situatie. Niet alleen verkoopt hij straks luxegoederen, ook is de financiële situatie er compleet anders. Waar Action ondanks winkelsluitingen en andere coronamaatregelen stug bleef doorgroeien, kwam Douglas bij het uitbreken van de pandemie juist flink in het nauw.

Zo zag Douglas in het eerste coronajaar de omzet als gevolg van winkelsluitingen met 6,5 procent terugvallen tot 3,2 miljard euro. Maar zorgwekkender nog: de kosten liepen op, waardoor de winstgevendheid scherp inzakte. De top van Douglas besloot daarop hard in te grijpen. Van de 2.400 filialen gingen er 500 dicht. In de resterende winkels schrapte het bedrijf banen.

Kort daarop volgde een stevige herfinanciering. Oude leningen werden vervangen door een kredietpakket van in totaal 2,6 miljard euro, waardoor Douglas naar eigen zeggen „meer speelruimte” heeft voor groeiplannen. Kredietbureaus en analisten toonden zich echter ook bezorgd: door de hogere leningen en de lage winstgevendheid werd de schuld wel heel hoog. Deze zomer stond de schuld gelijk aan zeven keer de brutowinst. Bij een gezond bedrijf is dat hooguit een factor drie.

Toch is bij Douglas niet alles nieuw voor Van der Laan. Zo moet hij bij zijn nieuwe werkgever opnieuw verantwoording afleggen aan een private-equityfirma. Bij Action was dat het Britse 3i, bij Douglas heeft CVC sinds 2015 een belang van 85 procent.

Een andere gelijkenis: als topman van Action kreeg Van der Laan ooit de opdracht het bedrijf voor te bereiden op een beursgang. Die kwam er nooit, maar wellicht krijgt hij nu bij Douglas een herkansing: het gerucht gaat al twee jaar dat CVC de cosmeticaketen terug naar de beurs wil brengen.