N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Profiel
Kevin McCarthy Deze week hoopt de top-Republikein verkozen te worden tot Speaker. Maar intern verzet door trumpisten maakt dit nog onzeker.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data95065947-6db9b2.jpg)
Foto Win McNamee/Afp/Getty
Als Kevin McCarthy deze week de voorzittershamer van het Huis van Afgevaardigden overneemt van de vertrekkende Speaker, de Democraat Nancy Pelosi, „zal het moeilijk zijn haar er niet mee te slaan”, liet hij zich vorig jaar ontvallen tijdens een Republikeins evenement.
Die opmerking van de leider van de Republikeinen in het Huis was bedoeld als grapje, zeiden medewerkers achteraf. De 57-jarige carrièrepoliticus uit Californië had van zijn partijgenoten een grote voorzittershamer gekregen – symbool voor zijn vurige ambitie een einde te maken aan Pelosi’s bewind. De Democraten reageerden verontwaardigd.
„Geweld tegen vrouwen is niet om te lachen”, zei Hakeem Jeffries, die de 82-jarige Pelosi deze week opvolgt als fractieleider in het Huis. Maar nu de Republikeinen op het punt staan de uiterst krappe meerderheid in te nemen die ze veroverden bij de Congresverkiezingen van 8 november, komt de échte voorzittershamer voor McCarthy binnen handbereik.
Zodra de nieuwe Huis-leden deze dinsdag zijn geïnstalleerd, kiezen ze een nieuwe Speaker, een van de machtigste functies in de Verenigde Staten en derde in de lijn van presidentiële opvolging (vice-president is tweede). Mogelijk gaat het voor het eerst in een eeuw meerdere stemrondes duren voordat er een nieuwe voorzitter is gekozen. Zeker vijf radicale partijgenoten steunen McCarthy niet en voeren een campagne tegen hem onder het motto ‘Never Kevin’.
Voor de joviale McCarthy, die sinds 2007 een conservatief kiesdistrict in het binnenland van Californië vertegenwoordigt, wordt zijn gedroomde promotie zodoende tot het laatste moment overschaduwd door onzekerheid – al wint hij naar verwachting uiteindelijk wel, want een serieuze tegenkandidaat is er niet. Zijn voorzitterschap dreigt echter direct te worden verzwakt door concessies aan radicale partijgenoten.
Bezoek aan Mar-a-Lago
McCarthy stelde de afgelopen jaren alles in het werk om op te klimmen tot de toppositie, nadat hij in 2015 misgreep. Volgens critici verkoos hij daarbij traditionele Republikeinse principes vaarwel te zeggen in ruil voor de stem van oud-president Donald Trump en diens aanhangers, wiens steun hij hard nodig heeft. Of hij de groeiende kloof kan overbruggen tussen trumpisten en partijgenoten die het tijdperk-Trump juist achter willen laten, is twijfelachtig.
Het geschipper van McCarthy werd het duidelijkst zichtbaar in de nasleep van de bestorming van het Capitool door aanhangers van Trump op 6 januari 2021. Direct na die rellen leek McCarthy klaar met Trump. De president droeg volgens hem „verantwoordelijkheid voor de aanval” en „had de meute onmiddellijk moeten veroordelen toen hij zag wat er gebeurde”, zei hij in een felle toespraak.
Twee weken later veranderde McCarthy al van koers. Hij bracht een bezoek aan Mar-a-Lago, het landgoed van Trump in Florida, en ging met de inmiddels oud-president op de foto. Trump beloofde steun bij de Republikeinse campagnes voor de ‘midterms’ van 2022. McCarthy onderschreef de leugen dat Trump de echte winnaar was van de presidentsverkiezingen van 2020 en stemde tegen de procedure om Trump af te zetten wegens diens rol bij de Capitoolbestorming.
De draai was exemplarisch voor McCarthy: hij omarmde het trumpisme vaker door zich in vernederende bochten te wringen. Zo trachtte hij in 2018 Trump te behagen door de toenmalige president als cadeautje een pot met alleen rode en roze ‘Starburst’-fruitsnoepjes te sturen, nadat hij had opgemerkt dat Trump juist die varianten uit een gemengd aanbod pikte. Trump duidde zijn partijgenoot ooit aan als „mijn Kevin”.
Bij elkaar houden
McCarthy, die in Washington bekendstaat om zijn onvermoeibare drang tot het cultiveren van politieke contacten, beschouwt het bij elkaar houden van traditionele Republikeinen en luidruchtige Trump-fans als zijn voornaamste taak. Hij verwelkomde de omstreden complotdenker Marjorie Taylor Greene in de fractie als een waardevolle link met uiterst-rechtse kiezers, maar probeerde aanvankelijk ook de conservatieve Trump-criticus Liz Cheney aan boord te houden.
Uiteindelijk zwichtte hij voor interne druk om Cheney uit het fractiebestuur te zetten wegens haar aanhoudende kritiek op Trump. Zij werd vicevoorzitter van de commissie die de rol van de oud-president bij de Capitoolbestorming onderzocht; McCarthy verwierp die enquête, ondanks dat Pelosi tegemoet kwam aan zijn eisen tijdens onderhandelingen om er een commissie met brede steun van beide partijen van te maken.
Als hij Speaker wordt, zal McCarthy zijn vaardigheden om de verschillende Republikeinse facties te verzoenen meer dan ooit nodig hebben. Met een meerderheid van slechts vier zetels verkeert zijn partij in een hachelijke positie. Trumpisten, maar ook gematigde Republikeinen kunnen een sleutelrol opeisen.
Twee van zijn Republikeinse voorgangers, Paul Ryan en John Boehner, liepen met ruimere meerderheden vast op weerstand van radicale partijgenoten. Zo ziet een aantal het als belangrijkste missie om president Joe Biden af te zetten; het zal aan McCarthy zijn om pogingen daartoe binnen de perken te houden. Hij heeft laten weten geen voorstander te zijn van „impeachment voor politieke doeleinden”, maar sluit zo’n procedure ook niet uit.
Een andere test van zijn leiderschap zal zijn hoever hij bereid is te gaan met sluitingen van de overheid (shutdowns) als wapen om begrotingseisen kracht bij te zetten.
Geen blanco cheque
De herhaaldelijke waarschuwing van McCarthy dat de VS „geen blanco cheque” aan Oekraïne moeten geven, moet worden gezien in het verband van zijn verlangen om Trump-aanhangers tevreden te houden. Zij zijn sceptisch over steun aan Kiev in de oorlog met Rusland. In het Huis als geheel bestaat echter een meerderheid voor steun aan Oekraïne. McCarthy stemde zelf in mei voor een pakket van 40 miljard dollar, dat met gemak werd aangenomen.
Niettemin menen zijn critici dat McCarthy te dienstbaar is aan Trump en diens vleugel van de partij en te vaak overstag gaat voor hun wensen. Tegenstanders zien hem als een windvaan, geen leider – en bovendien als een politicus zonder veel intellectueel of oratorisch talent.
Ruim een jaar geleden gaf hij een toespraak van 8,5 uur lang, een tactiekje om een stemming over een wetsvoorstel van de regering-Biden op te houden. In die bij vlagen bizarre rede, de langste in de moderne geschiedenis van het Huis, zei hij onder meer: „Heb je wel eens zo’n klein worteltje gegeten? Ik zal je een geheim verklappen: die bestaan niet. Het zijn grote wortels die ze in stukken snijden en ze vragen er meer voor als je ze koopt.”
Pelosi doet inmiddels weinig moeite om haar minachting voor haar staatgenoot te verbergen. Toen McCarthy in 2021 een mondkapjesplicht in het Huis verwierp als „niet wetenschappelijk onderbouwd”, noemde ze hem een „idioot”. Het zou beiden dan ook zwaar kunnen vallen om het beleefd te houden wanneer zij de voorzittershamer aan hem overdraagt.
