ProRail heeft ‘meer werk dan ooit’: bij kwart werkzaamheden dreigt vertraging

ProRail verwacht tussen de twintig en 25 procent van de werkzaamheden op het spoor tussen 2025 en 2029 niet volgens planning uit te kunnen voeren. Dat liet het bedrijf dinsdag weten bij de presentatie van zijn jaarverslag over 2022. „Het werkpakket groeit, maar tegelijkertijd hebben we te weinig mensen en materialen om dat werk te doen”, aldus topman John Voppen.

De komende jaren verwacht ProRail, onder andere verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van het Nederlandse spoor en stations, meer werkzaamheden te moeten uitvoeren. Dat is nodig om het groeiende aantal reizigers op te vangen. Hoewel de reizigersaantallen nog altijd niet terug zijn op het niveau van vóór corona, verwacht ProRail op den duur dat het aantal reizigers ook ten opzichte van 2019 zal groeien. Wanneer precies weet het bedrijf niet, maar „er komen ook gewoon een miljoen Nederlanders bij, die allemaal van A naar B willen”, vertelt financieel directeur Mirjam van Velthuizen. „Wij kijken vooral daarnaar.”

ProRail, met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) als grootaandeelhouder, leed in 2022 zeven miljoen euro verlies. Dat is een bedrag waar „geen enkele CFO blij van wordt, maar ik ben tevreden”, aldus Van Velthuizen. Het bedrijf, met vorig jaar een omzet van bijna 1,6 miljard euro, „probeert altijd op de nul te spelen.”

Tekorten

De aanhoudende tekorten aan materiaal, materieel en personeel bemoeilijken de uitvoering van het toch al grotere werkpakket van ProRail. Net als in 2021 worstelde het bedrijf met staaltekorten. Maar ook andere materialen, waaronder chips, waren moeilijk verkrijgbaar. Met veel gepuzzel en hergebruik van bepaalde onderdelen lukte het in 2022 toch om alle projecten volgens plan uit te voeren, aldus ProRail.

Vooralsnog ligt het spoorbedrijf op schema, maar voorman Voppen denkt dat niet het hele jaar vol te houden. Hij wil wegblijven van „het doemscenario dat er geen treinen rijden”, al moeten reizigers en goederenvervoerders wel rekening houden met vertraagde werkzaamheden.

Lees ook: Valt er bij ProRail één medewerker uit, dan ligt in heel Nederland het treinverkeer stil

Ook blijft ProRail last hebben van personeelstekorten. Juist in de krappere sectoren, zoals de elektrotechniek, moet het bedrijf personeel zien te vinden. ProRail probeert onder andere zijn bekendheid te vergroten en personeel meer doorgroeimogelijkheden bieden. Ook opende het spoorbedrijf in samenwerking met onder andere deelnemende spooraannemers een mbo-opleiding in Railtechniek.

Uitzondering regelgeving

Ondertussen pleit ProRail voor een uitzondering van de wet- en regelgeving rondom natuur en in mindere mate stikstof, met name met betrekking tot beschermde diersoorten. Een specifiek aandachtspunt is de das, die in de spoordijken van ProRail burchten graaft. Daardoor kunnen spoordijken en de daarop gelegen rails verzakken. Eerder dit jaar werd door een dassenburcht onder andere het treinverkeer bij Esch in Brabant tijdelijk stilgelegd. Pas na een ontheffing van de natuurbeschermingsregels mocht ProRail de betreffende dassenfamilie proberen te verdrijven.

In de toekomst wil ProRail een dergelijke toestemming al van tevoren klaar hebben liggen. Voppen: „We willen overleggen met bijvoorbeeld de RVO en LNV als er nog niks aan de hand is.” Daarmee vraagt ProRail in feite om een uitzondering op de huidige regelgeving rondom natuur en stikstof. Liefst is het bedrijf al betrokken bij de totstandkoming van regelgeving, om „na te denken over de gevolgen”. Eind 2022 zette de Raad van State nog een streep door de uitzondering van de stikstofregels voor de bouw. Het is dan ook de vraag of het verzoek van ProRail om een uitzonderingspositie wel juridisch houdbaar is.

Duurzaamheid

ProRail zegt de uitzondering op korte termijn nodig te hebben om bij te kunnen dragen aan duurzaamheid op de langere termijn. „Goederenvervoer met de trein stoot zes keer minder uit dan met vrachtwagens”, vertelt financieel directeur Van Velthuizen. Op dit moment dreigt onderhoud aan een spoorlijn in Moerdijk, waardoor daar langere goederentreinen zouden kunnen rijden in plaats van vrachtwagens, vertraging op omdat er te weinig stikstofruimte is. Velthuizen: „We moeten meer naar de bedoeling van de regels kijken dan naar de lettertjes van de tekst.”

Zelf wil ProRail in 2030 emissievrije bouwplaatsen hebben. Ook moeten de laatste dieseltreinen plaats gaan maken voor waterstof- en batterijtreinen.