Oorlogsschok Europese economie valt mee, recessie ‘ternauwernood afgewend’

Een recessie wordt waarschijnlijk afgewend, de economische groei trekt iets aan en de inflatie begint af te zwakken. Het is een voorzichtig optimistische boodschap, die de Europese Commissie deze maandag naar buiten brengt in haar driemaandelijkse vooruitblik. De risico’s voor de economie blijven weliswaar groot en de pijn van hoge prijzen is voor burgers nog niet voorbij. Maar: de economische schok van de Russische inval in Oekraïne valt voor Europa minder heftig uit dan eerder verwacht.

Dat komt vooral doordat de gasprijzen veel minder lang hoog bleven dan eerder voorspeld en gastekorten in de praktijk uitbleven. Hoewel Rusland de gastoevoer naar Europa vorig jaar vrijwel volledig staakte, zorgden warm weer, besparingen door de industrie en huishoudens en de aanvoer van vloeibaar gas (lng) uit andere landen ervoor dat de schade beperkt bleef.

Het betekent dat een recessie waarschijnlijk uitblijft. In november voorspelde Brussel nog dat de Europese economie twee opeenvolgende kwartalen (het laatste kwartaal van 2022 en het eerste van 2023) zou krimpen – de voorwaarde voor een officiële recessie. Dat lijkt nu mee te vallen. Voor beide kwartalen verwacht de Commissie nu alsnog milde groei waardoor, in de woorden van Eurocommissaris Valdis Dombrovskis, „een recessie ternauwernood is afgewend”.

Lees ook: Hoe definieer je een recessie? In de Verenigde Staten kijken ze daar anders tegenaan dan in Nederland

Duitse economie groeit licht

De groeiverwachtingen voor het hele komende jaar zien er ook iets beter uit. Ging Brussel in november nog uit van een minimale groei van 0,3 procent voor zowel EU als eurozone, nu wordt dat bijgesteld naar respectievelijk 0,8 en 0,9 procent. Vooral Duitsland doet het beter dan verwacht: in plaats van een eerder voorspelde krimp van 0,6 procent, groeit de Duitse economie dit jaar naar verwachting heel licht met 0,2 procent. De Nederlandse economie groeit naar verwachting met 0,9 procent.

Positief is daarnaast dat de hoge inflatie van afgelopen jaar iets lijkt af te zwakken. De dalende energieprijzen dempen ook het totale niveau aan prijsstijgingen, waardoor de inflatie dit jaar minder hoog uitpakt dan vorig jaar. Tegen 9,2 procent in de EU over heel 2022, wordt voor dit jaar 6,4 procent inflatie verwacht. Dat is nog altijd hoog, en ook in 2024 blijft de verwachte inflatie met 2,8 procent stevig boven het streven van 2 procent liggen. Bovendien constateert de Commissie dat de kerninflatie, dus de berekening waar energie- en voedselprijzen buiten worden gehouden, nauwelijks afneemt en in januari van dit jaar zelfs nog steeg. De Europese Centrale Bank zal daarom aanleiding blijven zien tot renteverhogingen, wat volgens Brussel de economische vooruitzichten zal kunnen beïnvloeden.

De onzekerheid blijft daarom groot, ook omdat de energieprijzen nog altijd hoog zijn en in de loop van het jaar weer kunnen toenemen. Het verloop van de oorlog in Oekraïne blijft bovendien onzeker. De tegenwind houdt daarom aan en er is geen aanleiding, aldus Dombrovskis, voor „zelfgenoegzaamheid”.

Dat de economische situatie in Europa na de pandemie en de oorlogsschok normaliseert, betekent dat oude discussies over naleving van de begrotingsregels en het terugdringen van schuldniveaus naar verwachting weer zullen opleven. De afgelopen jaren schoof de EU een debat over aanpassing van die regels steeds voor zich uit. Maar nu de Europese economieën zich voorzichtig beginnen te herstellen, lijkt het onvermijdelijk dat die beladen discussie nu daadwerkelijk gevoerd moet worden.