Oorlog treft Europese economie fors: lagere groei, historisch hoge inflatie

De oorlog in Oekraïne heeft steeds forsere consequenties voor de Europese economie. In haar driemaandelijkse economische prognose stelt de Europese Commissie vooral de groeiverwachting voor volgend jaar flink naar beneden bij. Ging ze in mei nog uit van 2,3 procent groei in 2023 voor zowel de EU als de eurozone, nu gaat ze uit van respectievelijk 1,5 en 1,4 procent. Ook de inflatieverwachting wordt flink aangepast: Brussel verwacht voor dit jaar inmiddels een recordinflatie van 7,6 procent in de eurozone.

Eurocommissaris Valdis Dombrovskis (Financiën) spreekt van een „blijvend lange schaduw” die de oorlog werpt over „Europa en onze economie”. Vooral het effect daarvan op de mondiale energiemarkt en dus de gas- en olieprijzen hebben forse consequenties voor de Europese economie. De EU is nog altijd sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen uit Rusland, en door de piekende prijzen gecombineerd met een dalende aanvoer wordt de economie hard geraakt. Ongemakkelijk is ook dat Brussel in de prognose benadrukt dat de situatie beduidend kan verslechteren als de gasvoorziening nog verder onder druk komt te staan. Eurocommissaris Paolo Gentiloni (Economie) benadrukt in een reactie de „grote onzekerheid en neerwaartse risico’s” van de nieuwe prognose. Dat Rusland de gaskraan volledig zou kunnen dichtdraaien is inmiddels een scenario dat niemand meer durft uit te sluiten.

Lees ook: ‘Grijp nu in om een ramp in de winter te voorkomen’, zeggen energie-experts

Hoge inflatie

De hoge energieprijzen gecombineerd met sterk stijgende voedselprijzen voeden een recordinflatie in Europa. Ter vergelijking: in februari, vóór het begin van de oorlog, ging Brussel uit van een inflatie van 3,9 procent voor de EU, grofweg de helft van de nu voorspelde 8,3 procent. Nederland zit daar met een verwachte inflatie van 9,3 procent nog boven. Het hardst getroffen worden Estland en Litouwen: beide landen kampen dit jaar met prijsstijgingen van 17 procent, vrijwel uitsluitend door de torenhoge energieprijzen. In het derde kwartaal van dit jaar bereikt de inflatie in de eurozone naar verwachting een hoogtepunt van 8,4 procent, waarna die pas in het laatste kwartaal van volgend jaar onder de 3 procent zal zijn gedaald.

Voor Nederland verwacht de Europese Commissie dit jaar een economische groei van 3,3 procent. Volgend jaar daalt die naar 1 procent, waar eerder nog werd uitgegaan van 1,6 procent in 2023. In de eurozone presteert alleen Italië slechter. Daar groeit de economie volgend jaar naar verwachting slechts met 0,9 procent.

Gevaren ziet Brussel niet alleen in het langer voortslepen van de oorlog in Oekraïne. Ook de coronapandemie blijft een „significant risico”. Niet alleen omdat het later dit jaar weer tot nieuwe lockdowns kan leiden, maar ook omdat verlengde strenge coronamaatregelen in China mondiale aanvoerketens nog verder onder druk kunnen zetten. Opvallend is dat Brussel ook de aanhoudende droogte in Zuid-Europa noemt als factor die van invloed kan zijn op de economische vooruitzichten. Vooral in Italië kan de situatie invloed hebben op de landbouwproductie en zo voedselprijzen nog verder opdrijven. Daarmee is klimaatverandering inmiddels ook in de EU zelf een directe economische risicofactor geworden.