Ook industrieconcern VDL blijft flink groeien door het succes van ASML

Het nieuwste voorbeeld van de dramatische groei van chipmachinefabrikant ASML kwam vrijdag bij de presentatie van de jaarcijfers van industrieconcern VDL. Daar zei topman Willem van der Leegte dat zijn conglomeraat (16.000 werknemers) in het meest „draconische” geval sommige activiteiten kan gaan stopzetten om personeel en fabrieksruimte vrij te maken om de bestellingen van ASML te verwerken.

Het was een opvallende uitspraak van een concern dat erom bekendstaat zoveel mogelijk verschillende dingen te willen doen: van Dopper-flessen maken tot bussen bouwen en hightech-onderdelen voor ASML fabriceren. Maar de cijfers zelf van VDL zeiden genoeg: het enorme industriebedrijf, al zeventig jaar in handen van de familie Van der Leegte, groeide in 2022 flink, voor een belangrijk deel vanwege de opdrachten voor ASML. De omzet kwam uit op 5,7 miljard euro, ver boven de 5 miljard van een jaar eerder. De operationele winst groeide van 145 naar 176 miljoen euro.

Voor VDL begon het jaar nog chaotisch, met onderdelentekorten (waaronder chips) en flink stijgende kosten. Uiteindelijk werd dat in de tweede helft van het jaar ruimschoots goedgemaakt, schetste Van der Leegte. Het lukte om kosten door te berekenen en veel opdrachten uit te leveren. De divisie toeleveringen – waar de ASML-orders in zitten en die bijna de helft van de omzet beslaat – groeide met ruim 30 procent over het hele jaar.

Monocultuur

VDL geldt als spil in het Eindhovense netwerk van hightechbedrijven: gegroeid door overnames van oude Philips- en Stork-delen, kent het met name een grote aanwezigheid in Zuid-Nederland. In Limburg runt het de enige autofabriek van Nederland, VDL Nedcar, tevens een van de grootste fabrieken van Nederland. Het levert aan bedrijven als truckfabrikant DAF en Philips, maar voelt het ook direct als ASML – ’s werelds belangrijkste chipmachineleverancier – het goed doet.

Van der Leegte zei dat de afgelopen jaren al veel van de eigen productiecapaciteit is uitgebreid om aan de groei van ASML te kunnen voldoen. Maar hij beaamde ook veel zorgen die in de regio leven over wat Eindhoven aan kan. Er is een groot tekort aan woningen, personeel, stroom en ruimte om de toekomstige groei aan te kunnen. Op de vraag of Den Haag snapt wat er aan de hand is, vroeg Van der Leegte zich af „of we het zelf wel snappen”. „We hebben nieuwe scholen nodig, huisartsen.” Hij benadrukte vooral dat er snel veel huizen gebouwd moeten worden.

Lees ook: VDL verwerft zichzelf langzamerhand een Philips-achtige positie in de regio Eindhoven

Tegelijkertijd waarschuwde hij voor een te grote afhankelijkheid van één sector in de regio. „ASML is een zegening, maar je wil geen monocultuur. Je wil niet dat de hele regio wordt ingericht op halfgeleiders.” Als de chipbusiness dan een keer inzakt, heeft dat ook grote gevolgen.

VDL geldt in Nederland als een van de bekendste pleitbezorgers van het idee een brede waaier aan activiteiten te hebben, waar de meeste concerns de afgelopen decennia zich juist zijn op minder dingen zijn gaan richten. Gaat het in de ene sector slecht, dan vangen goedlopende sectoren dat op, is het idee van de familie.

Lightyear

Ook in de cijfers van 2022 valt hier iets van terug te zien: net als in 2021 was de tak van VDL die bussen bouwt verlieslatend, hoewel het concern er geen getal op wilde plakken. Mede als gevolg van de coronacrisis zijn bijvoorbeeld touringbusbedrijven nog altijd niet bezig met investeren in nieuw materiaal. Ook voor 2023 verwacht Van der Leegte hier nog geen winst.

Over de toekomst van autofabriek VDL Nedcar is eveneens nog veel onduidelijk. VDL kan nog een jaar lang auto’s bouwen voor BMW, daarna loopt deze grote opdracht af. Het heeft inmiddels twee nieuwe, kleinere opdrachtgevers binnen, maar is vooral voornemens om in de fabriek andere dingen te gaan doen, zoals batterijpaketten samenstellen of ruimte bieden aan VDL-bedrijven die elders geen ruimte meer hebben.

Van der Leegte ging ook in op de ontwikkelingen bij Lightyear. Dat Helmondse zonneautobedrijf moest in januari plots faillissement aanvragen en werkt nu aan een afgeslankte doorstart. Van der Leegte zei vorig jaar gesprekken te hebben gehad over de productie van een automodel bij Nedcar, maar zonder resultaat. Investeren in Lightyear heeft VDL volgens de topman ook overwogen. Daar zag het uiteindelijk vanaf, vanwege de enorme bedragen die nodig zijn om de productie van een automodel op te starten. Volgens verschillende schattingen gaat dit al snel om miljarden. „Dan is de vraag: ga je 10 euro investeren in als je weet dat je 10.000 euro nodig hebt?”