OM stelt onderzoek in naar burgerdoden in Mosul

Het Openbaar Ministerie begint een onderzoek naar een nieuw, tot nog toe onbekend incident uit 2016 in het Iraakse Mosul, toen bij een Nederlandse luchtaanval burgerdoden vielen. Dat heeft het OM donderdagmiddag laten weten aan NRC, NOS en Nieuwsuur die donderdag publiceerden over het bombardement.

Het onderzoek is een zogeheten feitenonderzoek. Daarbij wordt bekeken of er aanwijzingen zijn voor strafbaar handelen door degenen die de aanval hebben uitgevoerd. „We gaan feiten en gegevens verzamelen om vervolgens te kunnen bepalen of er een verdenking is van een strafbaar feit”, zegt de woordvoerder.

Bij een luchtaanval van Nederland nabij de universiteitscampus van Mosul, op 22 maart 2016, kwamen zeven burgers uit twee gezinnen om het leven. Nederland dacht dat de woonflat die werd aangevallen, een hoofdkwartier van Islamitische Staat herbergde, de terreurorganisatie waartegen het met een internationale coalitie ten strijde was getrokken.

Lees ook: Bij een Nederlands bombardement op IS in Mosul kwamen zeven onschuldige burgers om. Hoe kon het zo misgaan?

In een kort gesprek naar aanleiding van de publicatie zei minister Kajsa Ollongren (Defensie, D66) donderdagmiddag de mogelijkheden te gaan bekijken voor een andere procedure rondom meldingen van mogelijke schade voor burgers. Nu belanden meldingen over burgerdoden bij Centcom, het hoofdkwartier van de Amerikaanse krijgsmacht. Centcom neemt pas contact op met een land dat de betreffende aanval heeft uitgevoerd als het de melding geloofwaardig acht. „Je kunt daarover misschien andere afspraken maken”, zegt Ollongren. „Het lijkt mij verstandig dat als er bij Centcom meldingen komen, en zij doen daar onderzoek naar, dat ze dan al hun partners informeren.”

Openheid van zaken

Tweede-Kamerlid Derk Boswijk (CDA) noemt het nieuws over de burgerdoden in Mosul „zorgelijk”, maar zegt eerst meer informatie over het incident te willen afwachten. „Zeer verontrustend”, zo reageert Frank Futselaar (SP), die vandaag wordt geïnstalleerd als Kamerlid ter vervanging van de zieke Jasper van Dijk.

Alexander Hammelburg (D66) vindt het goed dat zijn partijgenoot, minister Ollongren, het incident laat onderzoeken, zoals ze donderdag bekendmaakte. Ook is hij blij met de stap van Defensie om een overzicht te publiceren van alle bombardementen die Nederland heeft uitgevoerd op IS-doelen in Irak en Syrie van 2014 tot 2019. „Het is goed dat de minister openheid van zaken geeft en direct onderzoek instelt”, aldus Hammelburg.

Oppositiepartij GroenLinks reageert echter zeer kritisch. „Het is opmerkelijk om te moeten concluderen dat hoewel het kabinet heeft beloofd om zorgvuldig onderzoek te doen, deze informatie nu aan het licht komt door onderzoek van NOS, Nieuwsuur en NRC”, zo reageert woordvoerder Tom van der Lee. De GroenLinks-woordvoerder noemt het feit dat Nederland vertrouwt op onderzoek van het Amerikaanse militaire hoofdkwartier Centcom naar mogelijke burgerslachtoffers „een verkeerde inschatting”. „Al sinds 2018 is bekend dat deze onderzoeken niet altijd kloppen.”

Volgens Van der Lee is de houding van het kabinet „niet echt pro-actief” geweest. „Waarom communiceert de minister dit nu pas? Uiterste transparantie is essentieel bij dit soort gevoelige missies.” Woordvoerders van andere partijen hebben nog niet gereageerd.