Oekraïense zaalhockeyploeg speelt op WK voor volk en vaderland én om de oorlog te vergeten

Ping. In het lege clubhuis van hockeyclub Laren komt op een koude dinsdagmiddag in januari een bericht binnen op de telefoon van Hien The. Het is de bevestiging dat doelvrouw Alina Fadijiva en aanvoerder Jevhenyja Moroz hun visum voor het WK zaalhockey in Zuid-Afrika binnen hebben. Een grote opluchting, want Fadijiva en Moroz zijn belangrijke speelsters in de Oekraïense nationale ploeg, waarvoor The als assistent-coach actief is. Hij hielp de speelsters samen met video-analist Thom Fokker, die voor Laren werkt, bij de visumaanvraag. Deze moest, vanwege de oorlog, in Polen worden gedaan.

„Het was wel een avontuur”, zegt Fadijiva lachend vanuit Italië, waar ze al drie jaar voor HF Lorenzoni speelt. Nadat ze bij de Oekraïense ambassade in Rome was teruggestuurd, vloog ze de volgende dag halsoverkop met Moroz naar Warschau om daar een visum aan te vragen. Moroz kwam in april vorig jaar met haar dochter naar Italië. Met haar toenmalige club MCK Soemtsjanka, die ook de kern van de nationale ploeg vormt, nam ze deel aan een Europees clubtoernooi. Veel speelsters bleven daarna enige tijd in Italië, maar uiteindelijk keerden de meesten terug naar Oekraïne om bij hun familie te zijn en hockey te spelen met „hun tweede familie”. Moroz bleef.

Met name aan het begin van de oorlog was Fadijiva continu aan haar telefoon gekluisterd. Ze wilde al het nieuws volgen en contact houden met familie en vrienden. Nog altijd belt ze dagelijks met Soemy, de noordoostelijke provinciehoofdstad waar het zaalhockey in Oekraïne zich vrijwel volledig afspeelt. Het is er relatief rustig, maar omdat de stad op nog geen vijftig kilometer van de grens met Rusland ligt, is de dreiging nooit ver weg.

Lees ook:De reis naar het toernooi werd voor deze Oekraïense hockeyploeg ineens een vlucht

Acht uur elektriciteit per dag

Aan het begin van de oorlog was hockeyen in Oekraïne niet mogelijk, overleven had de prioriteit. Soemy werd gebombardeerd en Russische militairen probeerden de stad in te nemen. Nadat het vijandige leger in april vorig jaar uit de stad is verdreven, hervatten de speelsters van Soemtsjanka de training. Maar goede omstandigheden om topsport te bedrijven zijn er niet. De autoriteiten moeten de schaarse elektriciteit verdelen, waardoor er maar acht uur elektriciteit per dag beschikbaar is – nooit aaneengesloten. In de sporthal, waar ook een school les krijgt, vinden trainingen geregeld in het schemerdonker plaats. De concentratie die het volgen van de bal vergt, zorgt voor hoofdpijn bij de speelsters.

Soms moet een training worden onderbroken omdat het luchtalarm klinkt. Dat er een schuilkelder vlakbij de sporthal ligt, is een geluk bij een ongeluk. Het hele leven, dus ook hockey, is moeilijk in tijden van oorlog, vertelt Olga Hontsjarenko. Ze speelde in Wit-Rusland toen de oorlog uitbrak. Ondanks verschillende buitenlandse aanbiedingen, keerde ze terug naar Soemy om bij haar familie te zijn. Het hockey biedt haar de mogelijkheid om even te ontsnappen aan de dagelijkse zorgen. „Als we hockeyen, laten we alle vervelende gedachten buiten de deur en werken we met z’n allen aan een gemeenschappelijk doel.”

Toegejuicht in Hamburg

Het doel is het WK in Zuid-Afrika en de weg ernaartoe liep via Polen, waar niet alleen Fadijiva en Moroz maar ook alle internationals en stafleden uit Soemy hun visum moesten ophalen. Na een lange tocht door het belegerde land kreeg iedereen van de Zuid-Afrikaanse ambassade in Warschau groen licht om af te reizen naar Pretoria. Door de obstakels die de oorlog heeft opgeworpen zijn de Oekraïense speelsters extra gemotiveerd. Hontsjarenko: „We willen de wereld tonen dat Oekraïne ondanks alles leeft en dragen iedere overwinning op aan ons volk en aan heel Oekraïne.”

Zo ging dat ook bij het EK zaalhockey, in december vorig jaar in Hamburg. In de Duitse stad werd Oekraïne derde en dat was meer dan alleen een sportieve prestatie. Assistent-coach The was er al verschillende internationale toernooien bij sinds hij in 2017 bij de nationale ploeg betrokken is, maar een behandeling als in Duitsland maakte hij nog nooit mee. „In de wedstrijd om de derde plaats tegen Oostenrijk moedigde het hele stadion ons aan”, zegt hij. „Ze steunden de ploeg niet op de eerste plaats om het hockey, maar omdat het een Oekraïense ploeg is.”

In vergelijking met het EK hadden de Oekraïense hockeysters voor het WK nauwelijks voorbereidingstijd. In plaats van oefenwedstrijden tegen sterke tegenstanders, hadden ze nu slechts twee dagen om te acclimatiseren – na een reis van meer dan vijftig uur. Desondanks verliepen de eerste twee wedstrijden niet verkeerd. Tegen Canada werd het 1-1, van België werd met 3-0 gewonnen. Voordeel is dat het grootste deel van de ploeg al jaren samen is en goed is ingespeeld. De teamgeest en de motivatie van de speelsters om in deze moeilijke tijden hun land te vertegenwoordigen, doen de rest.

Van AK-47 naar stick

Ondanks de gebrekkige voorbereiding heeft inspanningsfysioloog Jevhen Bondarenko vertrouwen in een goed toernooi, vertelt hij vanuit Zuid-Afrika. Een gesprek vanuit Oekraïne was eerder niet mogelijk, vanwege de beperkte elektriciteit én omdat Bondarenko het razend druk heeft. Hij traint ook een jeugdteam, werkt als atletiektrainer en maakt onderdeel uit van een burgerwacht die Soemy tegen de Russische invasiemacht verdedigde en later in het leger opging. Bondarenko voert daarvoor onder meer verkenningsmissies in de buurt van de grens uit. Hij voelt zich vaak net een acteur die achter het toneel snel een ander masker opzet, grapt hij. „Ik denk vaak: wat zou het mooi zijn als een dag dertig uur had.”

Bondarenko’s leven is, net als dat van velen, compleet veranderd door de oorlog. Hij nam de wapens op, terwijl hij daarvoor nooit in het leger wilde dienen. Op sociale media plaatste hij een fotoserie, waarop hij de ene dag in militaire kleding een AK-47 vasthoudt en de dag erop een hockeystick in trainingspak. Van de oorlog moest hij de aandacht ineens verleggen naar een internationaal hockeytoernooi.

Hoezeer iedereen bij de Oekraïense zaalhockeyploeg ook probeert de gedachten aan de oorlog te verdringen, ze zijn voortdurend aanwezig, zegt Bondarenko. Samen met bondscoach Svetlana Makajeva en de rest van de begeleidingsstaf probeert hij de speelsters alleen met het hockey bezig te laten zijn. „Dat is heel lastig, maar het zijn professionals. De bronzen medaille op het EK en onze aanwezigheid op dit WK zijn daar het bewijs van.”