Nieuwe ingreep Bank of England om rente op staatsschuld in toom te houden

De Britse centrale bank, de Bank of England, heeft voor de tweede keer in korte tijd ingegrepen om de financiële stabiliteit te waarborgen. Dinsdag besloot de centrale bank om de noodopkoop van staatsobligaties uit te breiden, om te voorkomen dat de rente op staatsschuld verder omhoog zal schieten. Het toont dat de financiële onrust in het VK, over de begrotingsplannen van de regering van premier Liz Truss, aanhoudt.

De Bank of England kondigde in een persbericht aan dat ze bereid is de komende dagen zogeheten inflatiegerelateerde obligaties (staatsobligaties die de belegger beschermen tegen inflatie) te gaan opkopen, naast de gewone staatsobligaties die ze al opkocht. Deze inflatiegerelateerde obligaties bieden beleggers meer rentevergoeding als de inflatie toeneemt.

De afgelopen dagen steeg de rente op Britse staatsobligaties fors, vooral die op inflatiegerelateerde leningen. Pensioenfondsen probeerden ze snel van de hand te doen, waardoor de rente erop nog verder dreigde op te lopen. „Het vooruitzicht van een zichzelf versterkende spoedverkoop (firesale) betekent een materieel risico voor de financiële stabiliteit in het VK”, aldus de Bank of England.

Zo herhaalt zich een patroon. De oplopende rente op Brits schuldpapier zorgde eind september ook al voor acute problemen bij pensioenfondsen, die de waarde van hun obligatiebeleggingen zagen kelderen. Op 28 september besloot de Bank of England daarom obligaties te gaan opkopen, in principe tot eind deze week. Dit blijkt nu onvoldoende geweest te zijn. De rente op tienjarige staatsleningen steeg de voorbije dagen naar zo’n 4,5 procent – het niveau van vlak voor de eerste interventie van de centrale bank. Dinsdag, na de tweede interventie, daalde de rente op de Britse staatsschuld slechts licht.

Lees ook: DNB: Risico dat huishoudens niet aan hypotheekverplichtingen kunnen voldoen, neemt toe

Ongedekte belastingverlaging

Beleggers zijn gaan twijfelen aan de soliditeit van de Britse overheidsfinanciën sinds minister van Financiën Kwasi Kwarteng op 23 september 45 miljard pond (51 miljard euro) aan lastenverlichting aankondigde, die niet door bezuinigingen wordt gedekt. Sindsdien heeft Kwarteng één element van dit pakket ingetrokken – de verlaging van het hoogste belastingtarief – maar dat heeft het gat op de begroting amper gedicht.

De stress concentreert zich op de Britse pensioensector, die in de problemen is gekomen omdat het steeds duurder is geworden voor pensioenfondsen om zich in te dekken tegen de grote bewegingen op de obligatiemarkten. Bewegingen die grotendeels door het beleid van Truss en Kwarteng worden gevoed. Vanuit een oogpunt van ‘financiële stabiliteit’ grijpt de Bank of England nu in, maar zij doet dit met tegenzin. De bank wilde juist staatsobligaties gaan vérkopen – om de rente daarop te laten stijgen. Voor het monetair beleid is namelijk juist een hoger renteniveau nodig, om de piekende inflatie aan te pakken. De centrale bank ruimt nu ongewild de scherven op van het beleid van Truss.

Onzekerheid niet verdwenen

Het is de vraag of de nieuwe ingreep van de centrale bank de rust op de markten zal doen wederkeren. In principe loopt het tijdelijke opkoopprogramma van de Bank of England nog tot eind deze week, maar de onderliggende onzekerheid bij beleggers is nog allerminst verdwenen. Truss en Kwarteng hebben nog geen duidelijkheid geboden over hoe ze de voorgenomen belastingverlaging gaan financieren. Maandag kondigde Kwarteng wel aan dat hij de presentatie van een budgettair middellangetermijnplan zal vervroegen van 23 november naar 31 oktober.