New York kan best asielzoekers opvangen – als ze maar eerder aan het werk mogen

De felle zon verzacht de gure wind die over de landingsbaan blaast net genoeg om het wachten op de bus draaglijk te maken. Julio Ibarra wiegt – zijn schouders opgetrokken in een dikke, zwarte parka – van zijn ene been op zijn andere been. New York in december is sowieso koud, maar zeker als je, zoals hij, tijdens de reis erheen twaalf kilo bent kwijtgeraakt. Hij is ook zo’n 3.000 dollar lichter.

„Ruim twee maanden waren we onderweg”, vertelt Ibarra. „Lopend door de levensgevaarlijke jungle, waar je doden ziet liggen. Met busjes waarvan de chauffeurs je bestelen. De grens tussen Guatemala en Mexico staken we over met een vlot, waarna we beroofd werden. In Mexico overleefden we de dodelijke vrachttrein – La Bestia. Om de Verenigde Staten binnen te komen moesten we door prikkeldraad dat onze kleren en huid kapot trok.” Hij laat foto’s zien van elke grensovergang die zijn gezin passeerde.

Alleen het laatste stuk, met de bus van de Texaanse grensplaats El Paso naar New York, was gratis en comfortabel. Na aankomst in de zuidelijke staat Texas werden hij, zijn vrouw en hun vier kinderen 24 uur vastgehouden en geregistreerd als asielzoekers. Daarna kregen zij een enkele reis naar New York aangeboden. „We hoorden dat het hier beter is, dat je onderdak krijgt en makkelijker werk kunt vinden.” Bij gebrek aan een plan wat ze zouden doen als ze eenmaal de VS zouden bereiken, namen ze het aanbod aan.

Op de landingsbaan waar hij staat is al decennia jaar geen vliegtuig meer neergestreken. De reden dat Julio Ibarra (43) uit Venezuela op deze desolate plek aan de buitenrand van Brooklyn is beland, is dat de stad New York hier recent een kamp voor tweeduizend mensen heeft opgezet. Gezinnen uit vooral Venezuela, Colombia, Ecuador en Haïti slapen in vier enorme – voor journalisten ontoegankelijke – tenten op veldbedjes met schotten ertussen. „Niet ideaal, maar na wat wij hebben doorstaan, zijn we snel tevreden”, zegt Ibarra net buiten het hek. Hij wacht hier weer op een bus: nu om zijn kinderen van de openbare school te halen.

Sanctuary city

New York is altijd een stad van migranten geweest. En is daar trots op. Maar sinds de lente van 2022 heeft het zeker 150.000 nieuwelingen te verstouwen gekregen die niet stilletjes hun eigen weg vinden in de miljoenenstad. Mensen uit Latijns-Amerika, maar ook uit Afrika en Azië, die geen werkvergunning hebben en wel aanspraak maken op opvang. New York is een zogeheten sanctuary city, een stad die niet meewerkt aan deportaties van illegalen door de federale overheid. Het is ook de enige plek in de VS waar een right to shelter geldt: de wettelijke plicht om iedereen die dat nodig heeft onderdak, eten en zorg te bieden. Door daklozen van de straat te houden heeft New York kunnen voorkomen dat er tentenkampen in parken ontstaan zoals in andere Amerikaanse steden. Op dit moment biedt de stad opvang aan 122.000 mensen, van wie meer dan de helft recente migranten.

Die verplichting kan ze volgens burgemeester Eric Adams niet meer opbrengen. „Wij dragen vrijwel in ons eentje een nationale humanitaire crisis”, zei hij recent. En: „Deze crisis zal New York City kapot maken.” Adams’ herhaalde oproepen aan president en Democratische partijgenoot Joe Biden om íéts aan de migratiestroom te doen of in ieder geval de last ervan te verdelen, hebben niets uitgehaald.

Lees ook deze fotoserie uit 2022 over de Amerikaanse zuidgrens

De stad voorziet een begrotingstekort van 12 miljard dollar (11 miljard euro) over drie jaar en kondigde recent bezuinigingen aan op openbaar onderwijs, politie en gemeentereiniging. De opvang van migranten gaat letterlijk ten koste van de voorzieningen voor bestaande inwoners van New York. Die niet allemaal graag naast een van de inmiddels tweehonderd noodopvangcentra in kerken, scholen en kantoorgebouwen wonen.

De VS kennen geen asielzoekerscentra waar mensen wachten op een rechterlijke beslissing. Migranten die erin slagen zonder visum de grens met Mexico over te steken – en dat lukt er op sommige dagen momenteel bijna dertienduizend – worden vaak wel onderschept en geregistreerd. Vervolgens worden ze vrijgelaten in afwachting van een juridische procedure om te kijken of ze recht hebben om in het land te blijven. De achterstand in het behandelen van asielaanvragen is opgelopen tot twee miljoen mensen. Het wachten kan jaren duren. Maar wie langer dan 150 dagen in het land is, kan aanspraak maken op een werkvergunning. Ook zonder kunnen veel mensen overigens aan de slag. Naar schatting 5 procent van de Amerikaanse beroepsbevolking is illegaal in het land. De controle op bedrijven die ongedocumenteerden in dienst hebben is niet beter dan de grenscontrole.

Poreuze zuidgrens

Op dit moment wordt op landelijk niveau onderhandeld tussen Democraten en Republikeinen om iets te doen aan de poreuze zuidgrens. Immigratie moeilijker maken leek een exclusief Republikeins thema. Donald Trumps belofte om tijdens zijn presidentschap (2017-2021) een muur te bouwen haalde weinig uit. Maar een noodverordening tijdens de coronapandemie, die Trumps opvolger Biden tot afgelopen voorjaar in stand hield, drong het aantal nieuwkomers wel terug. Nu de volksgezondheid geen geldig excuus meer is om de grens dicht te houden, bereikt een record aantal mensen weer de VS.

Dat baart ook Democraten als burgemeester Adams zorgen. De solidariteit die hij nu van de federale overheid vraagt, is hem opgedrongen door de Texaanse gouverneur, Republikein Greg Abbott. Die begon vorig jaar bussen vol migranten naar progressieve steden te sturen en is niet van plan daarmee te stoppen „totdat president Biden zijn werk doet en de grens beveiligt, blijft Texas migranten naar sanctuary cities zenden om grensplaatsen de nodige verlichting te bieden”. De situatie aan de grens is volgens hem onhoudbaar geworden, met federale grenswachten die het door Texas opgestelde prikkeldraad weghalen en overvolle registratiecentra.

Migratie lijkt hét verkiezingsthema van 2024 te worden. Inmiddels zegt ook Biden dat het grensbeleid faalt en hij probeert Mexico te overtuigen minder mensen door te laten. Maar hij heeft de progressieve vleugel van zijn partij niet mee om een akkoord over inperkingen van het asielrecht te sluiten met de Republikeinen.

Adams probeert de druk op New York te verlichten door nieuwkomers ook een gratis ticket naar elders aan te bieden, als ze ergens familie of vrienden hebben wonen. Maar de ruime meerderheid blijft, al dan niet vanwege de opvang, in New York.

Dochter van dertien

Zuid-Amerikanen als Ibarra komen vanwege de onveiligheid en criminaliteit in hun land. „Het socialisme heeft gefaald. Waar ik vandaan kom maken gewelddadige bendes de dienst uit. Ze stelen, dealen drugs en schieten. Een verdwaalde kogel kan een kind raken. En kinderen kunnen ook door de bendes worden beïnvloed en crimineel worden, een soort slaaf.” Toen zijn oudste dochter dertien werd, besloot hij te vertrekken.

Voor een opvangplek in Manhattan staat een hele andere groep migranten. Honderden mannen uit West-Afrika die maar één doel hebben: werk. Zij hebben geen advocaten en rekenen ook niet op asiel. Ahmed Amir (33) uit Marokko kwam op zoek naar „een stabiel leven”. Hij heeft na een maand in een opvang nu zes nachten op straat onder een kartonnen doos geslapen, zegt hij.

Bassirou Sylla (28) uit Senegal zag op TikTok-filmpjes van landgenoten hoe eenvoudig het is om naar de VS te reizen – „makkelijker dan naar Europa” – en dat de banen voor het oprapen zouden liggen. Maar nu hij zonder werkvergunning niet aan de slag komt, voelt hij zich bedrogen. „Als ik dit had geweten, was ik niet gegaan.” Maar naar huis gaan betekent gezichtsverlies en terugbetaling van de duizenden dollars die zijn familie heeft bijgedragen aan zijn reis.

Alle mannen hier hebben min of meer dezelfde vliegreis gemaakt: van hun thuisland naar Turkije, vervolgens naar Colombia, door naar Nicaragua en van daar naar Mexico. Kosten: 10.000 tot 20.000 dollar. Alleen het laatste stukje over de grens legden ze te voet af.

Geen van hen zegt zich bewust te zijn geweest dat het Amerikaanse migratiebeleid mogelijk strenger wordt. Al vreest Jalloh Mamadu Hassimiou (38) uit Guinee wel voor de terugkeer van Donald Trump, die volgend jaar opnieuw president wil worden. In recente toespraken zegt Trump dat migranten „het bloed van ons land vergiftigen”. Hij wil de grens sluiten en zou plannen hebben om miljoenen mensen te deporteren. Maar Hassimiou heeft vertrouwen dat „hij ons niet zomaar kan uitzetten. Dit is een land van rechten.”

Sneller aan het werk

Meer nog dan dat is het een land van zelfredzaamheid. Bij het Roosevelt Hotel, een gigantisch vergane glorie hotel bij het Grand Central Station dat duizend migrantengezinnen huisvest, heeft zich een kleine schaduweconomie ontwikkeld. Langs de straat staan tientallen scootertjes en fietsen waarmee nieuwkomers eten bezorgen in de stad. Voor dat werk is een belastingregistratie nodig, maar er bestaat een levendige handel in app-accounts waarmee dit prima illegaal te doen is.

Naast de voertuigen zitten vrouwen die koffie en snoep verkopen aan voorbijgangers en de bezorgers. Luis Fernando Galliano Medina heeft er zijn werk als monteur dat hij in Ecuador ook deed weer opgepakt en repareert de scooters die kapot zijn, tot hij legaal aan de slag mag.

Dat is ook wat Adams van de federale overheid vraagt: niet om de grens hermetisch te sluiten of migranten te deporteren, maar om ze sneller legaal aan het werk te laten gaan. Zo kan de economie van New York profiteren en zijn nieuwkomers sneller onafhankelijk van de gratis opvang in de stad. Maar die oplossing ligt deze winter niet op de onderhandelingstafel in Washington.

Delen Mail de redactie