Na de winkelsector zet ook PostNL FNV buitenspel. Zet de vakbond te hoog in?

Zet vakbond FNV bij het cao-overleg te hoog in? Nadat de bond in de winkelsector buitenspel kwam te staan omdat de werkgevers eerder deze maand wel een akkoord bereikten met onder andere de vakbonden CNV en De Unie, gebeurde hetzelfde afgelopen vrijdag bij post- en pakketbedrijf PostNL.

De al aangekondigde staking van FNV bij PostNL gaat gewoon door, wat betekent dat er van vrijdagochtend tot zaterdagochtend geen pakketten en poststukken worden bezorgd door de chauffeurs die bij FNV zijn aangesloten. Volgens FNV-bestuurder Mariska Exalto doen er zeker enkele tientallen chauffeurs mee. Omdat andere chauffeurs doorwerken, is niet duidelijk wat de gevolgen zijn. Bij PostNL maken ze zich geen al te grote zorgen. „Wij verwachten dat de impact beperkt zal zijn”, aldus een woordvoerder.

FNV zet sinds oktober als enige van de bonden in op volledige prijscompensatie in het cao-overleg. Omdat de inflatie van die maand als uitgangspunt is genomen, komt dat neer op een looneis van 14,3 procent. Andere bonden hebben ook hun looneis opgeschroefd ten opzichte van de jaren ervoor, maar de verschillen zijn inmiddels toch behoorlijk groot.

Zo zet de christelijke vakbond CNV voor komend jaar in op collectieve loonsverhogingen van 5 tot 10 procent, mede afhankelijk van hoe het bij een onderneming of in een sector gaat. Bij PostNL halen de werknemers van de pakketdivisie in de laagste schalen een verhoging van in totaal 9,5 procent. Voor de werknemers in de hoogste schalen is de verhoging in de tweejarige cao 7,5 procent.

Heeft die staking bij PostNL nog nut? Nu de andere bonden akkoord zijn gegaan met de voorstellen van de werkgever, ligt vast hoe de collectieve arbeidsvoorwaarden voor de pakketbezorgers er tot maart 2024 uitzien. Dat de FNV-bestuurder geen handtekening onder het akkoord zal zetten, maakt niets uit voor de geldigheid.

Geen regels

„In het Nederlandse systeem zijn er geen regels die de werkgever voorschrijven met hoeveel partijen een cao moet worden afgesloten”, zegt hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Het komt regelmatig voor dat afspraken worden gemaakt met een deel van de vakbonden. Voor de werknemers maakt dat niet uit: de inhoud van de cao geldt voor iedereen die onder die afspraken valt, ongeacht een eventueel lidmaatschap van een vakbond. Bedrijven kunnen er ook voor kiezen om de vakbonden helemaal buitenspel te zetten en met de ondernemingsraad collectieve afspraken te maken.

Als een vakbond, zoals nu FNV bij PostNL, vindt dat de werkgever ze toch bij de gesprekken moet betrekken, kunnen ze door middel van een staking of andere acties laten zien dat ‘hun’ werknemers het er niet mee eens zijn. Of de werkgever daarvoor gevoelig is, hangt af van de onderlinge verhoudingen en van de vraag of de vakbond voldoende leden in beweging weet te krijgen.

Lees ook: Recordstijging cao-lonen heeft een rouwrandje

De afgelopen decennia is het aantal leden van vakbonden steeds verder gedaald, van 1,9 miljoen begin deze eeuw tot 1,5 miljoen nu. De FNV is nog steeds de grootste, met circa een miljoen leden, maar hun invloed is kleiner geworden. „Ik kan het niet met harde cijfers onderbouwen, maar ik heb het gevoel dat het vaker voorkomt dat werkgevers ervoor kiezen om een akkoord te sluiten met een deel van de vakbonden”, aldus De Beer. Een vakbond die niet mee mag doen, kan naar de rechter stappen om te proberen deelname af te dwingen. De Beer: „Maar dat levert nog geen akkoord op.”

Voor FNV is de staking bij PostNL succesvol als er dit weekeinde daadwerkelijk blijkt dat de pakketbezorging in het gedrang is gekomen. Ook als dat geen gevolgen meer zou hebben voor de nu gemaakte cao-afspraken.

De komende periode zijn er ook in andere sectoren stakingen aangekondigd, zoals het streekvervoer deze vrijdag en volgende week. Ook de gemeenteambtenaren maken zich op voor stakingen, nu de onderhandelingen zijn vastgelopen. Door de snel gestegen inflatie voelen werknemers de noodzaak om daadwerkelijk meer geld op hun rekening te krijgen. Wanneer een staking resultaat oplevert, zoals bij de Nederlandse Spoorwegen, waar uiteindelijk een aanbod kwam voor een loonsverhoging van 8,45 procent plus twee keer 1.000 euro, kan dat ook de toon zetten voor andere cao-onderhandelingen.

Dat alle vakbonden de afgelopen maanden ledengroei hebben kunnen melden, maakt het stakingsmiddel weer iets machtiger.