Na 55 seconden gaat het al mis bij Oranje – maar het wint wel van Ierland

Het oogde kwetsbaar en ongepolijst tot in de laatste minuut, zoals het Nederlands elftal van Ronald Koeman dit jaar in vrijwel alle wedstrijden nog weinig solide is. Maar na een desastreuze openingsfase won Oranje in een cruciaal EK-kwalificatieduel met 2-1 van Ierland in Dublin.

Met Ierland is een directe concurrent in groep B nagenoeg uitgeschakeld voor kwalificatie voor het EK 2024. De Ieren streden met veel inzet voor de laatste kans, nadat ze slechts drie punten hadden gehaald in de eerste vier duels. Nederland heeft plaatsing volledig in eigen hand, het staat gedeeld tweede achter Frankrijk, een plek die recht geeft op een EK-ticket.

Maar de start in Dublin zal nog nagalmen. De paniek veroorzaakt Oranje zelf, na 55 seconden voetballen. Doelman Mark Flekken probeert kort uit te verdedigen via Frenkie de Jong, maar dat gaat mis door het felle jagen van de Ieren. Aanvaller Chiedozie Ogbene schiet, maar Mats Wieffer blokt de inzet.

Uit de daaropvolgende corner van James McClean raakt Virgil van Dijk de bal ongelukkig met zijn linkerhand. Strafschop, na 1.50 minuut. Adam Idah schiet onberispelijk binnen: 1-0. Het geeft de Ieren een stoot energie in het uitverkochte Aviva Stadium aan Lansdowne Road.

Wat gaat er niet mis in die fase? In het doel is Flekken een bron van onrust aan de bal, terwijl hij vaak juist wordt geprezen voor zijn opbouw. Spelers lopen elkaar in de weg als ze de bal met hoofd of voet willen opvangen. De passing is onzuiver, zoals twee slappe terugspeelballen van middenvelder Wieffer op verdediger Matthijs de Ligt. Nederland wordt fysiek afgebluft door de Ieren, hun corners leveren iedere keer gevaar op.

Een duidelijke organisatie ontbreekt, goed te zien in de vragende blikken. Tegenstanders worden onnodig dubbel gedekt. Het is zoeken wie waar moet lopen. Combinaties lopen moeizaam. Aanvallers bieden zich aan rond de middenlijn, terwijl de ruimte juist achter de verdediging van de Ieren ligt.

Aanvalspatronen

Het is makkelijk om het spel als slordig te bestempelen, maar het is vooral het gebrek aan ingeslepen aanvalspatronen die het probleem zijn. Het leidt er mede toe dat Ierland – een ploeg met modale profs – tegen alle verwachtingen in meer balbezit heeft in de eerste helft (en uiteindelijk ook over de hele wedstrijd).

Nederland probeert keer op keer van achteruit verzorgd op te bouwen, met als idee om zo de Ieren naar voren te lokken. Op die manier moet ruimte worden gecreëerd voor de Nederlandse aanvallers. Deze week werd dat ook op die manier getraind in Zeist. Nu onder druk gaat het veelal fout, niet alleen in de eerste minuut: na ruim een half uur passt Nathan Aké niet goed op De Jong, wat leidt tot een kans voor Ogbene – verijdeld door diezelfde Aké.

Cody Gakpo, de maker van het eerste Oranje-doelpunt tegen Ierland, probeert balbezit te houden tussen drie tegenstanders. Foto Koen van Weel / ANP

Een gevoelige steekpass van Cody Gakpo op de diepgaande rechtervleugelverdediger Denzel Dumfries brengt verlichting, halverwege de eerste helft. Dumfries komt volledig vrij voor doelman Gavin Bazunu, die volgens scheidsrechter Irfan Peljto een overtreding begaat. Weer een strafschop. Bazunu tikt de inzet van Gakpo er met zijn linkerhand nog bijna uit, maar het staat 1-1.

Nederland krijgt iets meer controle, voetbalt wat makkelijker – nu de eerste storm van Ierland is gaan liggen. En er komt meer diepte in het spel. Spits Donyell Malen ontsnapt na een fijn overstapje van Xavi Simons, maar zijn schot mist richting en kracht. Kort voor rust breekt hij weer uit, maar opnieuw redt de Ierse doelman.

Wissel maakt het verschil

Koeman kiest in de spits voor de beweeglijke Malen in plaats van de meer statische Wout Weghorst, die donderdag nog begon tegen Griekenland. De twee kansen van Malen tonen precies waarom, met zijn snelheid en diepgang moet hij voor gevaar zorgen achter de laatste linie.

Maar in de rust grijpt Koeman in. Spits Weghorst komt voor linkervleugelverdediger Daley Blind – en middenvelder Tijjani Reijnders vervangt Wieffer. En hij schakelt over naar een ander systeem: van 3-4-3 naar het meer vertrouwde 4-3-3.

Na tien minuten wordt Koeman al beloond. De Jong ‘chipt’ fraai op de diepgaande Dumfries, die de bal precies voor de voeten van Weghorst kopt: 1-2. Onhoudbaar, met rechts. Daarmee is Dumfries, sleutelspeler in dit Oranje, betrokken bij de laatste vijf doelpunten. Oranje heerst in de tweede helft – al zijn er nog enkele benauwde momenten, mede door toedoen van de onrustige Flekken.

De zeges op Griekenland (donderdag) en Ierland geven het Nederlands elftal lucht in de kwalificatie voor het EK van volgend jaar zomer. Al wachten in oktober met Frankrijk (in Amsterdam) en Griekenland (in Athene) twee zware wedstrijden. Qua resultaat deed Oranje goede zaken, qua spel is er nog altijd een wereld te winnen.