Musical over de Elfstedentocht is visueel een spektakel, maar mist inhoud

‘It sil wêze”, verkondigt Wiebe Wieling: Het zal gebeuren. Naar die verlossende woorden van de voorzitter van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden hunkert schaatslievend Nederland al sinds de laatste Elfstedentocht, nu alweer bijna 27 jaar geleden.

In 2023 mag het dan eindelijk weer zo wêze, al zijn de omstandigheden heel anders dan die keer in 1997. Ditmaal zijn het uitsluitend acteurs die de tocht rijden, en zij schaatsen niet van stad naar stad, maar leggen hun reis af binnen de muren van het nieuwe Friso Theater in Leeuwarden. In dit theater wordt de geënsceneerde persconferentie met Wieling op een enorm scherm afgespeeld, aan het begin van de spektakelmusical De Tocht, die hier op 1 oktober in première ging. Wielings mededeling vormt het startschot van een twee uur durend verhaal over schaatsen, vriendschap en het belang van samenzijn.

Vooral dat schaatsaspect hebben de makers van De Tocht opvallend knap naar het theater weten te brengen. Het pronkstuk van het Friso Theater is de grote ijsbaan die als podium fungeert en langzaam rondjes draait om de publiekstribune. De cast moet daardoor haar spel en zang combineren met schaatsen: een lastige klus, die ze bewonderenswaardig goed klaart.

Een ander technologisch hoogstandje zijn de enorme schermen waar filmpjes op worden afgespeeld (zoals van de fictieve persconferentie) en achtergronden op worden geprojecteerd (van majestueuze zonsopgangen tot donkere nachten met heftige sneeuwval). Soms schuiven de grote schermen uiteen om nog meer personages te onthullen: aan de cast van De Tocht lijkt geen einde te komen, net als aan de grote zaal, die ruimte biedt aan liefst 1.460 bezoekers. Die bezoekers kunnen voorafgaand aan de musical ook nog een app downloaden, waar bijvoorbeeld een voorbeschouwing met Dione de Graaff te zien is, en krijgen achteraf een speciale Elfstedeneditie mee van de fictieve krant Dagblad van Friesland – alles om de zestiende Elfstedentocht tot leven te wekken.

Lees ook: In musical ‘De Tocht’ gaat de Elfstedentocht eindelijk weer door: „It giet oan!”

Sentimentele flashbacks

Zo innovatief als de vormgeving van de musical is, zo ongeïnspireerd doet de verhaallijn aan. In De Tocht staat een vijfkoppige vriendengroep centraal, die in de kindertijd een pact sloot om samen de Elfstedentocht te rijden als die ooit weer mogelijk zou zijn. Daarna verloren de vrienden elkaar uit het oog, maar op verzoek van de spil van de groep, Annet (Nandi van Beurden), komen ze als dertigers weer samen om hun belofte na te komen.

Musical De Tocht, met onder anderen Nandi van Beurden, Foppe van der Veen en Madelène Beuzekom. Foto Catrinus van der Veen

Dat verloopt, zoals te voorspellen valt, moeizaam. Ieder lid van de vriendengroep blijkt een eigen geheim met zich mee te dragen of wrok te koesteren, en alle wrok en geheimen moeten worden opgegraven en opgelost om de tocht samen uit te schaatsen. Ondertussen is er ook nog Jelmer (Thijs Meester), die op hoge leeftijd de tocht wil schaatsen omdat hij de as van zijn overleden vrouw Boukje (Maike Boerdam) wil uitstrooien op plaatsen die voor het echtpaar bijzonder waren.

Dat alles gaat gepaard met veel sentimentele flashbacks en confrontaties, die door het grote spel en de clichématige teksten zelden echt doorvoeld overkomen. Ieder personage lijkt te worden gereduceerd tot diens problemen (die vaak nogal uit de lucht komen vallen) en blijft daarmee tamelijk plat. De prima uitgevoerde, maar over het algemeen weinig memorabele muziek slaagt er ook niet in om de personages net wat meer kleur te geven.

Het is jammer dat er op het gebied van tekst en muziek zo opzichtig binnen de lijntjes wordt gekleurd in De Tocht. Wie naar het Friso Theater komt om een spektakel op ijs te zien, zal niet worden teleurgesteld. Maar zonder stevige inhoud is geen totaalervaring compleet.