Kort geding tegen de staat over krimp van Schiphol: 29 advocaten en heel veel technische details

Hoeveel vliegtickets mogen KLM en easyJet verkopen vanaf november? Hoeveel vakanties kunnen TUI en Corendon aan de man brengen? Maar ook: hoeveel herrie moeten inwoners van Aalsmeer, Heiloo en Castricum nog dulden van overkomende vliegtuigen?

Om deze vragen ging het dinsdag tijdens een lang en technisch kort geding dat KLM en vier andere luchtvaartmaatschappijen hadden aangespannen tegen de Nederlandse staat en Schiphol.

De eisers willen dat de krimp van de luchthaven, die het kabinet vorig jaar heeft aangekondigd, van tafel gaat. Schiphol wil vooral duidelijkheid en schaarde zich achter de staat.

De bezwaren van KLM c.s. waren vooral technisch – zowel juridisch als luchtvaart-inhoudelijk – maar onderaan de streep ging het over de aankomende capaciteit op Schiphol. Hoeveel slots (start- en landingsrechten) mag Schiphol binnenkort verdelen? Dat moet uiterlijk 6 april worden aangemeld bij de wereldwijde luchtvaartinstanties, vandaar het spoedeisende karakter van het kort geding.

Wat wil het kabinet?

Minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) heeft in juni 2022 voorgesteld dat het huidige (gedoogde) aantal vluchten van 500.000 per jaar stapsgewijs daalt: naar 460.000 vanaf november 2023 en naar 440.000 vanaf november 2024.

Daarvoor kiest het kabinet drie sporen. Eerst via een ministeriële regeling, daarna via een Europese procedure (‘balanced approach’) en daarna via plafonds op het gebied van geluid, CO₂, stikstof en andere emissies.

Lees ookBrussel is ‘zeer verbaasd’ over ‘plotse’ aankondiging van vermindering vliegverkeer Schiphol

De krimp die Harbers nastreeft is bijzonder. Nog niet eerder in de internationale luchtvaart kreeg een vliegveld te maken met zo’n forse krimp.

Hoe bijzonder de krimp is was dinsdag duidelijk te zien in Haarlem. Voor de rechtbank voerden demonstranten zingend actie tegen de luchtvaart en de klimaatschade die vliegen veroorzaakt.

En in de rechtszaal telde de rechter liefst 29 advocaten namens vijftien luchtvaartmaatschappijen en twee lobbyclubs. „Met zo’n hoge advocatendichtheid kan deze zitting in het Guinness Book of Records”, aldus de rechter.

Balans

Het kabinet wil dat de geluidshinder van Schiphol door de krimp afneemt. „De luchthaven moet meer in balans komen met de omgeving”, aldus het ministerie.

Die balans is er nu zeker niet, klaagde de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV), die zich in het kort geding aan de zijde van de staat had gevoegd. Elke krimp is meegenomen, vindt RBV, maar met 440.000 vluchten per jaar is de hinder nog lang niet voorbij.

Volgens RBV heeft 40 procent van de inwoners van Aalsmeer ernstig last van vliegtuiggeluid. Van een kwart van de Aalsmeerders zou de slaap ernstig worden verstoord. In Heiloo slaapt een op de negen inwoners slecht door het vliegverkeer.

De rechtszaak ging dinsdag vooral over de manier waarop Schiphol-geluid wordt gereguleerd. Over stikstof, CO₂ of non-CO₂-effecten als condenssporen werd niet gepraat. Dat Schiphol nog steeds geen natuurvergunning heeft kwam ook nauwelijks aan de orde.

De aanpak van geluidshinder is al jaren een juridisch schemergebied. Sinds 2015 wordt herrie gedoogd zolang vliegtuigen zich maar houden aan allerlei regels. Bijvoorbeeld starten en landen op de banen die per saldo de minste overlast veroorzaken (Kaagbaan, Polderbaan).

Dat gedogen zal echter niet meer standhouden voor de rechter, stelde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) eerder. Daarom wil minister Harbers nu af van het gedogen en stelt hij de gewraakte krimp voor.

‘Schending regels’ door staat

Volgens de luchtvaartsector schendt Harbers daarbij allerlei Nederlandse, Europese en mondiale regels. Zo presenteert hij de maatregel die vanaf november 2023 de capaciteit moet terugbrengen (tot 460.000) als een ‘experimenteerregeling’.

Die regeling combineert twee oudere maatregelen: vliegtuigen moeten én de minst verstorende banen gebruiken én binnen de geluidsgrenzen blijven op 35 handhavingspunten (‘geluidsemmertjes’) in de omgeving. De luchtvaartsector vindt dit helemaal geen experiment. Het tekent hoe technisch gedetailleerd de zitting dinsdag was.

Het is nu de vraag welke lijn de rechter volgt. Kiest hij die van de luchtvaartmaatschappijen, die op technische gronden vinden dat de krimp van tafel moet? Of volgt hij de staat, Schiphol en omwonenden, ook al lijkt Harbers’ aanpak van geluidshinder nog steeds een slordig plak- en pleisterwerk? Uitspraak volgt voor 7 april.