Johnson verdedigt zich fel over feestjes en maakt duidelijk niet op te stappen

Sommige van de feestjes hadden niet mogen plaatsvinden, het gedrag ter plekke was „moeilijk te verantwoorden” en er was sprake van „buitensporig drankgebruik”. Maar vooral: van falend „leiderschap en beoordelingsvermogen” op Downing Street 10.

Maandagmiddag kwam het langverwachte rapport van de Britse hoge ambtenaar Sue Gray naar buiten, het onderzoek dat zij heeft gedaan naar de borrels in Downing Street 10, de ambtswoning van premier Boris Johnson, en in de aangrenzende kantoren van zijn ondersteunend personeel. Die feestjes, vaak met hapjes en flessen wijn, vonden plaats in een land in lockdown.

Al waren dit pas Grays voorlopige, algemene conclusies, die waren niet mis te verstaan. De staf van Downing Street 10 heeft niet voldaan aan de hoge eisen die van een overheid verwacht mogen worden en ook niet aan de eisen die aan de rest van de bevolking werden gesteld tijdens de coronacrisis.

Theresa May kritisch

Premier Johnson maakte in reactie op haar bevindingen zijn excuses, opnieuw. In zijn verklaring in het Lagerhuis zei Johnson te snappen dat Britten zich afvragen of zijn regering nog te vertrouwen is. „Ik begrijp het en ik ga het fiksen.” Maar na een paar deemoedige zinnen over het lijden tijdens de zware coronamaatregelen ging Johnson al snel in de aanval. Hij somde op: de Brexit is geregeld, dankzij een snelle boostercampagne hoefde Engeland niet in opnieuw een zware lockdown en nu geeft het VK als één van de weinige landen tegengas tegen de agressie van de Russische president Poetin. „Je kunt ons vertrouwen om te leveren.” Deze premier is niet van plan op te stappen, zoveel was duidelijk.

Lees ook Johnson mist in nood zijn vertrouwelingen

Zo dacht lang niet iedereen erover in het Lagerhuis. De oppositie was zeer fel en viel Johnson aan op zijn gebrek aan leiderschap en verantwoordelijkheidsgevoel, maar vooral viel op dat Conservatieve leden zich in het debat kritisch uitspraken. Zo kwam Johnsons voorganger en partijgenoot oud-premier Theresa May met een vernietigende vraag. Ze wilde weten of de premier de coronaregels uit die tijd niet had gelezen, niet had begrepen of dacht dat ze niet op hem van toepassing waren. „Welke van die drie was het?”

Probleem voor Johnson is dat dit rapport maar een tussenstand is. Sue Gray trekt alleen algemene conclusies en gaat niet in op specifieke borrels omdat de politie nu onderzoek doet naar twaalf van de zestien bijeenkomsten uit haar rapport.

Het is niet aan haar, schrijft ze, om een oordeel te vellen over specifieke borrels als dat politie-onderzoek nog bezig is. Dus was ze „bijzonder beperkt” in wat ze wél kon zeggen, haar rapport is maar twaalf kantjes lang. Zowel de uiteindelijke bevindingen van Gray als die van de politie hangen dus nog dreigend boven Johnsons leiderschap.

Vermoeden van misleiding

Het rapport geeft ook serieuze aanleiding te vermoeden dat Johnson het parlement heeft misleid. Gray meldt een borrel in het appartement van premier Johnson, op 13 november 2020, terwijl die in het Lagerhuis nadrukkelijk heeft gezegd dat hij en zijn partner Carrie zich altijd aan de regels hebben gehouden. Naar dat mogelijke feestje doet de politie ook onderzoek. De politie kan hem hooguit een boete geven, maar de zeer schadelijke conclusie van zo’n boete zou zijn dat Johnson inderdaad de waarheid niet heeft verteld én zich niet aan de coronaregels heeft gehouden.

Kenmerkend voor de cultuur in Downing Street is ook dat Gray vaststelt dat sommige medewerkers wel iets wilden zeggen van gedrag dat zij te ver vonden gaan, maar dat niet durfden of niet wisten hoe. Johnson kondigde een structuurverandering van Downing Street aan, met waarschijnlijk de nodige ontslagen, om de manier van werken van zijn staf te verbeteren.

Grote vraag is of de leden van de Conservatieve fractie dit genoeg vinden, of dat ze naar aanleiding van Grays bevindingen besluiten hun steun aan Johnson officieel in te trekken. Om een stemming over zijn leiderschap af te dwingen moeten 54 Tories ieder per brief het vertrouwen in hem opzeggen. Dat is een geheime en vertrouwelijke procedure, dus hoeveel brieven er binnen zijn, is onduidelijk. Of Johnson het redt? Zoals één van de Lagerhuisleden zei: „De premier is wie hij is. De stippen van een luipaard veranderen niet.”

Lees ook Kiezers in Britse Midlands vergeven ‘Boris’ zijn misstappen nog