Is het beter om pedagogisch verantwoorde cadeautjes te geven?

Tante: „Met de feestdagen en een paar verjaardagen van neefjes en nichtjes om de hoek, vraag ik me regelmatig af wat voor cadeautjes ik het best kan geven. Ik weet denk ik best wel goed wat ze leuk zouden vinden om te krijgen, maar kan ik er niet beter voor kiezen een pedagogisch verantwoord cadeautje te geven? Iets waar ze van kunnen leren? Of mag ik als tante ook puur inzetten op verwennen? Ze zijn: 4, 8, 12 en 13 (en veel baby’s).”

Leuk én leerzaam

Arjen Wals: „De vraag suggereert dat het onmogelijk is om neefjes en nichtjes te verwennen met iets dat ook nog leerzaam kan zijn. Dat lijkt mij een valse tegenstelling. Er zijn cadeaus voor alle leeftijden die zowel blij maken als aanzetten tot leren. In het Engels heb je daar een mooie samentrekking voor: ‘edu-tainment’. Ik denk aan werk van Annie M.G. Schmidt, zoals Pluk van de Petteflat – schitterende tijdloze verhalen met een krachtige pedagogische ondertoon. Of een bordspel als 30 seconds, dat enorm populair is onder jongeren. Of een wat moderner, ‘serious game’ als World without Oil.

„Verder zou ik rekening houden met de impliciete boodschap die uitgaat van een plastic verpakking of een weggooi-speelgoedje met een batterijtje dat slechts een paar speeluur meegaat. Of iets dat zo goedkoop is dat je je kunt afvragen of de mensen die het gemaakt hebben wel eerlijk zijn betaald, of erger, dat er kinderhanden aan te pas zijn gekomen. Als we daar geheel niet over nadenken en steeds zulke cadeaus geven, gaan kinderen dat als normaal beschouwen. Ook dat heeft te maken met pedagogisch verantwoord.”

De aandacht telt

Stijn Sieckelinck: „Alsof we in dit land nog niet onder genoeg stress leven, steekt het fenomeen cadeaustress in dit jaargetijde weer de kop op. Wat te geven? Schieten we niet tekort? „Laten we ontspannen, want de macht die je als schenker hebt om met een cadeautje een positief effect te bereiken is beperkt. Je hebt geen controle op hoe iets zal worden ontvangen, of het nu pedagogisch bedoeld is of niet.

„Misschien kunt u in dit geval minder alleen aan het kind denken, en meer aan de context waarin het leeft. Uit de maatschappij klinkt de roep kinderen juist iets minder te verwennen, de meeste leven al in een zee van verwennerij. En misschien kunt u ook rekening houden met het gezin, door iets te geven dat niet haaks staat op de kwaliteit van leven in dit huishouden. Geen te grote verpakkingen als het huis klein is, wellicht geen schreeuwerige kleuren, geen irritante geluidjes van speelgoed.

„Welke mogelijkheden zijn er om zowel ouder als kind een plezier te doen door iets te geven dat door de ouders als meerwaarde wordt gezien? Sterker: kunt u iets geven waarmee u het hele gezin een beetje verwent? Ze uitnodigen voor een dagje weg bijvoorbeeld?

„Nu slaat de stress misschien helemaal toe bij de gedachte dat u niet alleen op zoek moet naar het beste voor het kind maar ook voor de ouder. Het gaat echter om de intentie. U laat met uw cadeau zien dat u echt moeite heeft gedaan om iets te bedenken; dat u de gezinnen belangrijk genoeg vindt om aandacht aan te schenken. En daar gaat het om bij cadeautjes: sociale banden versterken door oprechte belangstelling.”

Arjen Wals is hoogleraar transformatief leren voor sociaal-ecologische duurzaamheid aan de Universiteit Wageningen. Stijn Sieckelinck is opvoedfilosoof en lector jongerenwerk aan de Hogeschool van Amsterdam.