Inflatie in Nederland hoger dan in eurozone: gevolg van hier geliberaliseerde gasmarkt

Met 11,6 procent kwam het inflatiecijfer in juli, op jaarbasis, weer boven de 10 procent uit, een stijging van 1,7 procentpunt ten opzichte van juni. Daarmee komt de inflatie dicht bij de 11,7 procent in maart, het hoogste percentage tot nu toe dit jaar. Vooral de energieprijzen drijven het inflatiecijfer omhoog: die stegen met 68,4 procent ten opzichte van een jaar eerder. Voedsel, drank en tabak werden 10,1 procent duurder. Exclusief energie bedraagt het inflatiecijfer in juli 6,1 procent.

In veel landen wordt de gasmarkt gereguleerd, in Nederland niet

Frank Notten econoom bij CBS

Het CBS hanteert voor dit cijfer de Europees geharmoniseerde consumentenindex (HICP), die qua methode iets afwijkt van de in Nederland gebruikelijke consumentenprijsindex (CPI). De HICP maakt vergelijken tussen Europese landen makkelijker. Een van de verschillen is dat de HICP woningkosten niet meerekent in het inflatiecijfer, waar de CPI dat wel doet. Het CPI cijfer volgt op 4 augustus.

Hoger dan in eurozone

De inflatie stijgt in Nederland harder dan gemiddeld in Europa. In de gehele eurozone steeg de inflatie van 8,6 procent in juni tot 8,9 procent in juli. Dat de prijzen in Nederland sneller stijgen, is deels gevolg van de geliberaliseerde gasmarkt, zegt econoom bij het CBS Frank Notten. „Prijsstijgingen worden vrij direct doorberekend en zijn daardoor sneller voelbaar. In veel andere landen wordt de gasmarkt gereguleerd met overheidsmaatregelen, in Nederland niet.” Daarnaast is 1 juli traditioneel gezien een moment waarop veel leveranciers hun energiecontracten vernieuwen. „We hebben de exacte uitsplitsingen van de inflatie nog niet, maar dat kan bijdragen aan een hoge stijging.”

Ook de prijzen voor diensten stijgen hard in Nederland. In juni waren die met 3 procent gestegen ten opzichte van een jaar eerder, in juli was dat 4,7 procent. In de eurozone ging de stijging van dienstenprijzen van 3,4 procent in juni naar 3,7 procent in juli. Dat verschil tussen Nederland en de eurozone kan te maken hebben met huurverhogingen per 1 juli, denkt Notten, een standaardmoment daarvoor in Nederland. „Het afgelopen jaar waren de huren bevroren vanwege de coronacrisis. Dit jaar zijn die weer vrijgelaten. Dat kan een opwaartse druk op de inflatie veroorzaken.”

Verwachtingen voor toekomstige inflatiecijfers geeft het CBS doorgaans niet, maar de gasprijzen zullen leidend blijven, denkt Notten. „Als de gaskraan dichtgedraaid wordt zal de inflatie verder toenemen. Maar normaliseren die prijzen, zoals we de afgelopen maanden vanaf maart zagen, zal dat ook de druk op inflatie verminderen.”

Toch een kleine, „gedeeltelijke” voorbode: de afzetprijzen in de industrie stegen met „recordhoogte” vanwege duurdere grondstoffen, in juni met wel 30 procent ten opzichte van vorig jaar. Ook dat kan de toekomstige inflatie omhoog stuwen. „Een deel van de prijzen wordt bepaald door wat in de industrie wordt gemaakt.”

Ondanks de inflatie groeide de economie van de eurozone in het tweede kwartaal van dit jaar met 0,7 procent. Langdurig hoge inflatie in combinatie met economische groei noemt Notten „bijzonder”. „Maar veel landen zaten in het eerste kwartaal van dit jaar nog in gedeeltelijke lockdowns. Dan treedt groei sneller op dan vanuit een normale situatie.”