In Miami Gardens is het bij de Formule 1 zien en gezien worden

Arie Luyendyk (69) volgt de Grote Prijs van Miami op zondag lekker thuis voor de televisie in het Amerikaanse Arizona. De oud-coureur, die groot werd in IndyCar, hoopt op een overwinning van Max Verstappen (25) in de Formule 1-race op het stratencircuit rondom het Hard Rock Stadium. „Natuurlijk ga ik kijken”, laat The Flying Dutchman weten vanuit de Verenigde Staten. „Ik ben een groot fan van Max.”

Luyendyk en Verstappen zijn twee Nederlandse grootheden in de racewereld. Allebei beroemd in de VS, maar wel in twee verschillende takken van de autosport. Luyendyk schreef in 1990 en 1997 de Indy 500 op zijn naam op de beroemde Indianapolis Motor Speedway. De beroemde race is onderdeel van de IndyCar Series, die op circuits, stratenparcoursen en ovals wordt verreden. Verstappen wist op de F1-circuits van Austin (2021 en 2022) en Miami (2022) drie keer een Amerikaanse grand prix te winnen. Deze zondag gaat Verstappen op het 5,4 kilometer lange circuit in Miami Gardens als leider van het klassement om het wereldkampioenschap van start.

Hoe verschillend de races, hoe anders het publiek. De Indy 500 – een race van tweehonderd ronden die elk jaar eind mei in het weekend van Memorial Day over een afstand van 500 mijl (805 kilometer) wordt gehouden – wordt door toeschouwers beleefd als een festival waarbij entertainment en sport dagen hand in hand gaan. Fans slapen in campers, barbecueën op de parkeerplaats, drinken liters bier en zien de Indy 500 als een jaarlijks uitje. De goedkoopste kaartjes voor de race zijn staanplaatsen van 40 euro. „De paddock is open en fans kunnen de monteurs zelf aan het werk zien. De sfeer is heel relaxed”, legt Luyendyk uit. „Het publiek maakt echt onderdeel uit van de IndyCar.”

Het contrast met de ambiance van de Formule 1 in Miami is groot. Hier geen picknick vanuit de auto. Wie zondag toegang wil krijgen tot het circuit in Miami Gardens moet zomaar 700 euro voor een tribunekaart neerleggen. De Formule 1 is in de VS, nog meer dan in Europa of Azië, in de praktijk vooral voor de jetset. „Publiek op de tribunes met milkshakes en dure zonnebrillen. Het is een totaal andere beleving dan de typische Amerikaanse Nascar of IndyCar”, legt de Nederlander Robin Bilkert uit. Als manager van GP Incentives en Grand Prix Ticketshop verzorgt hij reizen in alle soort en maten naar de verschillende grands prixs. „Een kaartje voor de paddock in Miami kost 10.000 euro. Daar komen dan nog de kosten van een hotel en eten bij. Het loopt daar dan ook vol met allerlei sterren die zien en gezien willen worden.”

Hoewel de Formule 1 in de VS in snel tempo aan populariteit wint, staan de drie races van dit seizoen nog altijd in de schaduw van de IndyCar. Er is ook slechts één Amerikaanse F1-coureur, Logan Sargeant (Williams). De Indy 500 vond voor het eerst in 1911 plaats en behoort met de Grote Prijs van Monaco en de 24-uurs race van Le Mans tot de Triple Crown of Motorsport. Luyendyk groeide door zijn twee zeges in Indianapolis uit tot een nationale held in de VS en heeft daardoor een heel andere status dan Verstappen, die in 2021 in Monaco zegevierde. Bilkert: „Luyendyk is veramerikaniseerd en werd door het volk in de armen gesloten. Verstappen is in de VS als buitenlander veel minder populair. Je zal in Miami bijvoorbeeld zien dat veel latino’s zijn Mexicaanse teamgenoot Sergio Pérez zullen toejuichen.”

Talent en durf

Luyendyk kan als geen ander het verschil tussen racen in Europa en de VS uitleggen. Geboren als Arie Luyendijk in het Zuid-Hollandse Sommelsdijk, groeide hij aan de hand van zijn vader op in de Nederlandse racewereld. Als kampioen van de zogenoemde Formule Super Vee kwam hij in 1978 samen met Jan Lammers en Huub Rothengatter voor Racing Team Holland terecht in de Formule 3. Het ontbrak Luyendyk aan financiële middelen om écht de concurrentie aan te kunnen gaan. Lammers en Rothengatter zouden later in de Formule 1 gaan rijden, Luyendyk zocht zijn geluk in de VS.

Arie Luyendyk in 2009 bij de Indy 500.

Foto Diederik van der Laan / ANP

Daar kwam hij terecht in een wereld waarin talent en durf een grotere rol speelden dan een sponsor met een grote zak geld. „Ik kreeg in Amerika een nieuwe kans ”, zegt Luyendyk. „Als je kon laten zien dat je kon rijden, dan had je toch meer mogelijkheden dan in Europa. Na één race kreeg ik al een stoeltje aangeboden, zonder dat ik daar geld voor neer hoefde te leggen. Zo begon het voor mij in de jaren tachtig allemaal.”

Volgens Luyendyk verschilt het racen in de VS op zich niet veel van Europa, maar is de concurrentie en de tegenstand in de VS feller en groter. Daarnaast is de fysieke inspanning van een IndyCar-race enorm. Luyendyk groeide op de wereldberoemde oval, die honderd jaar geleden nog uit 3,2 miljoen kasseien bestond, uit tot een racelegende. Niet alleen door zijn zeges, ook door tijdens de kwalificaties in 1996 een snelheidsrecord van 382 kilometer per uur te vestigen. Dat record staat nog steeds en is scherper dan de hoogste topsnelheid ooit gemeten in een Formule 1-race. Dat staat met 372,5 kilometer per uur op naam van de Finse coureur Valtteri Bottas, gereden in 2016 op Autódromo Hermanos Rodríguez in Mexico-Stad.

Raakvlakken

IndyCar en Formule 1 hebben ook raakvlakken. Sterker: Indianapolis is niet alleen een serieus onderdeel van de IndyCar, maar behoort eveneens tot de Formule 1-geschiedenis. De ovale baan was in 1950 een van de zeven circuits tijdens het eerste seizoen van de Formule 1. Al stond de race destijds op zichzelf en deden er vrijwel alleen Amerikanen mee. Winnaar Johnnie Parsons speelde op de zes Europese circuits geen enkele rol van betekenis. Onder de 34 wereldkampioenen in de Formule 1, wisten zich slechts twee Amerikanen te scharen: Phil Hill in 1961 en Mario Andretti in 1978.

Indianapolis maakte in het jaar 2000 een comeback in de Formule 1. Met de aanleg van een speciaal circuit op het binnenterrein van de oval wist de organisatie de twee raceculturen tijdens de Grote Prijs van de Verenigde Staten met elkaar te verenigen. Toch werd het geen onverdeeld succes. Met als dieptepunt het jaar 2005, toen de banden van Michelin dusdanig ongeschikt bleken dat er maar zes wagens aan de start verschenen. In 2007 verdween Indianapolis van de Formule 1-kalender. De Indy 500 is altijd een groot succes gebleven en zal later deze maand voor de 107de keer plaatsvinden. Met Luyendyk als racesteward langs de baan.

Het Formule 1-echec van Indianapolis staat symbool voor de haat-liefdeverhouding van de Amerikanen met de koningsklasse van de autosport. In de zoektocht naar de ideale Amerikaanse Formule 1-locatie ging het de voorbije zeven decennia vaker mis. Toch was het Amerikaanse circuit van Watkins Glen tussen 1961 en 1980 lang een succes. Een snel en uitdagend circuit in de staat New York. Maar ook gevaarlijk. Na een aantal dodelijke ongelukken werd de race geschrapt. Las Vegas stond in 1981 en 1982 op de kalender met een race over 75 ronden op de parkeerplaats van Caesars Palace. Een soort kartcircuit, volgens veel coureurs Formule 1-onwaardig. Het circuit van Phoenix (waar de grand prix werd gehouden in 1989, 1990 en 1991) kende een ander probleem. Daar liep de temperatuur zó hoog op dat een groot aantal wagens de strijd moest staken vanwege de hitte.

Het negatieve sentiment is inmiddels omgeslagen. Met Austin als positief middelpunt. Het Circuit of the Americas heeft sinds 2012 een gewaardeerde status binnen de Formule 1, maar de baan met iconische uitkijktoren heeft concurrentie gekregen. Sinds Liberty Media de Formule 1 in 2017 in handen heeft, is de specialistische sport met een grote Britse aanhang steeds meer veranderd in een show met een wereldwijd publiek. Wat dat betreft passen de nieuwe stratencircuits in Miami en Las Vegas perfect in het nieuwe concept.

Het circuit van Miami is gelikt, maar is ook een compromis. Waar in Bakoe, Monaco en Singapore de race in het centrum plaatsvindt, gaat het circus van de Formule 1 niet door de wereldberoemde Ocean Drive van Miami Beach. De liefde voor de Formule 1 is onder de inwoners nu eenmaal niet groot genoeg om het mooiste deel van de stad ervoor af te sluiten. De coureurs draaien in negentien bochten rondjes om de thuishaven van Miami Dolphins; op het veld dat normaal gesproken wordt gebruikt voor American football staat nu de paddock.

De elite zal er met champagne en kreeft op speciale wijze genieten van de vijfde race van het Formule 1-seizoen. Luyendyk houdt het nog altijd liever bij IndyCar. Waar de coureurs en de fans voor en na de race met een donut en een biertje door elkaar heen lopen.