‘In het Westen is de elite gek geworden’, aldus Poetin

De verwachtingen waren hooggespannen, zeker na het bliksembezoek van de Amerikaanse president Biden aan Kiev maandag. Maar aanvankelijk zei Vladimir Poetin in zijn toespraak dinsdag tot de natie weinig nieuws. Sterker nog, van de een uur en vijftig minuten waarin hij in de grote conferentiezaal van het Moskouse zakencentrum Gostinnyj Dvor zowel de beide kamers van het Russische parlement, als de regering, de gouverneurs van de regio’s, de leden van de Akademie van Wetenschappen, de top van het bedrijfsleven en het leger, en een handvol kopstukken uit de culturele wereld toesprak, was bijna twee derde gewijd aan economische beloften.

Maar toen hij bijna aan het einde van zijn betoog was beland, volgde alsnog de klap: Poetin schortte Ruslands medewerking op aan het in 2021 verlengde START-verdrag met de VS, dat het aantal nucleaire langeafstandsraketten moet beperken.

Dat verdrag kon volgens hem namelijk niet los worden gezien van de oorlog in Oekraïne en „andere vijandige acties van het Westen tegen ons land.” Vervolgens kondigde Poetin aan dat Rusland zijn nieuwe strategische wapensystemen in paraatheid had gebracht – maar dat Rusland die nooit als eerste zou inzetten – en waarschuwde hij ervoor dat kernproeven zouden kunnen worden hervat.

Tot dat moment ging het er mak aan toe, alsof het er helemaal niet zoveel aan de hand was. Toen Poetin ook nog eens zei dat de regionale verkiezingen van september en de presidentsverkiezingen van volgend jaar geheel in overeenstemming met de Russische grondwet zouden worden gehouden, leek het er zelfs op dat zijn woorden vooral voor het binnenland waren bestemd.

Lees ook ‘De Russische economie maakt een ongelofelijke transformatie door’

De goede tsaar

De oorlog in Oekraïne sluimerde in de toekomstige bloeiende economische landschappen die hij schetste hoogstens op de achtergrond. Bijvoorbeeld toen Poetin bekendmaakte dat alle veteranen van de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne hun eigen maatschappelijk werker zullen krijgen, en dat de westerse sancties geen enkel effect hebben gehad. Of dat de Russen die hun geld in het buitenland hadden gestald en daar woonden of werkten, tweederangs burgers waren. Ondernemers deden er beter aan hun geld in eigen land te investeren, in de industrie, de gezondheidszorg en de aanleg van goede wegen. Op die manier kon Rusland een autarkie worden die economisch van geen ander land afhankelijk was. Poetin leek dan ook op de goede tsaar, die met zijn bekende beloftes strooide om het volk tevreden te houden en zijn bojaren in het gareel te houden.

Aan de verveelde gezichten van die bojaren was dit keer te merken dat ze die beloftes al kenden uit de eerdere toespraken van hun heer. Ook wisten ze heel goed dat het met die wegen in hun land nooit goed zou komen.

De verhoging van het minimumloon, de gedeeltelijke belastingvrijstelling voor gezinnen met meer dan twee kinderen en de hervormingen van het onderwijs konden de aanwezigen evenmin in een staat van opwinding brengen. Hoogstens was het goede nieuws dat het bbp met 2,2 procent was gestegen en dat de inflatie van 4 procent veel lager was dan in het Westen, dat met zijn sancties het Russische volk wilde laten lijden.

Historische veranderingen

Voorop stond voor Poetin met name dat Rusland het recht had om sterk te zijn. Daarom ook haalde hij na drie kwartier te hebben gesproken premier Stolypin (bijgenaamd ‘de strop’) aan, die in het begin van de twintigste eeuw hetzelfde zei. Met die woorden leek hij zijn toehoorders moed in te spreken. Alsof hij ze er nog even aan wilde herinneren dat Rusland en de Russen historische veranderingen meemaakten, zoals hij aan het begin van zijn toespraak had gezegd.

Niet voor niets was hij begonnen met zijn gebruikelijke riedel die hij sinds februari 2022 met enige variatie verkondigt: dat het Westen en Oekraïne deze oorlog waren begonnen, dat er chemische laboratoria en kernwapens aan de grenzen met Rusland werden gestationeerd, en dat Rusland alles deed om een vreedzame oplossing te bereiken en openstond voor een dialoog.

De toespraak van Poetin was te volgen op een groot scherm bij het strand van Sebastopol, op de door Rusland in 2014 geannexeerde Krim.

Foto EPA

Ook de NAVO-uitbreiding („tot aan onze grenzen!”), het SDI-antiraketsysteem in Oost-Europa en de westerse weigering, eind 2021, om Rusland veiligheidsgaranties te geven kwamen in dat betoog voorbij. En natuurlijk noemde hij als voornaamste reden om Oekraïne binnen te vallen dat Kiev in februari 2022 een grote aanval in de Donbas zou hebben gepland, en in het verlengde daarvan op de Krim. Zo’n offensief moest het Kremlin vóór zijn.

Lees ook Hoe Vladimir Poetin langzaam maar zeker een despoot werd

Dat Poetin de geschiedenis ‘kent’, bleek ook uit de parallellen die hij probeerde te trekken met de jaren dertig. Toen zouden westerse landen het pad voor nazi-Duitsland hebben geëffend. Hetzelfde gebeurde volgens hem nu in Oekraïne. En dat was weer een politiek die terugging tot de negentiende eeuw, toen Oostenrijk-Hongarije delen van West-Rusland had afgesnoept.

Om de nazi-inborst van de regering-Zelensky te benadrukken verwees de Russische president ook nog naar het Oekraïense bataljon ‘Edelweiss’, dat zijn naam ontleende aan het insigne van nazi-Duitslands 1ste Gebirgs-Division. Dat het Westen zulke nazi-sympathieën toestond, had er volgens hem vooral mee te maken dat het alles wil gebruiken om Rusland klein te krijgen. Kortom, het Westen voerde dezelfde ‘revanchistische politiek’ tegen Rusland als in de jaren dertig en Oekraïne was daarin een pion.

Genderneutrale God

Alles bij elkaar genomen was volgens Poetin duidelijk dat ‘de westerse elites’ Rusland een nederlaag willen toebrengen, maar dat Rusland niet klein te krijgen is. „We zullen op een passende manier reageren, want het gaat om het voortbestaan van ons land”, zei hij. Om daaraan toe te voegen dat het onmogelijk was om Rusland op het slagveld te verslaan.

Om het moreel van zijn toehoorders verder op te vijzelen, richtte Poetin vervolgens zijn pijlen op de westerse samenlevingen, die geen respect zouden hebben voor hun nationale identiteit, het traditionele gezin, en de waarden van de Heilige Schrift. Voorkomen moest worden dat de Russische samenleving door die westerse degradatie zou worden gedestabiliseerd. Dat de anglicaanse kerk zou overwegen om op een genderneutrale God over te gaan, kon op zijn hoon rekenen. „In het Westen is de elite gek geworden.”

Nadat Poetin het Russische volk had bedankt voor alle steun die het verleende aan de militairen aan het front in Oekraïne, besloot hij zin toespraak met: „De waarheid is met ons.” Waarop het volkslied klonk en iedereen zich naar de ontvangsthal haastte, waar champagne en kaviaar klaarstonden.