Het stuwmeer Pantà de Sau in de rivier de Ter, negentig kilometer ten noorden van Barcelona, is een belangrijk symbool voor de droogte in Catalonië. Van het meer is namelijk nauwelijks nog wat over; het is veranderd in een grote, roodkleurige zandbak. In het midden staat een vervallen kerkje uit de elfde eeuw dat veel bekijks trekt. Dagjesmensen wandelen over de bodem van het meer of picknicken met uitzicht op het kerkje. „Verdomme, wat prachtig”, roept een jongeman.
Normaal gesproken staat de kerk ruim twintig meter onder water; alleen de top steekt dan boven het wateroppervlak uit. Het is een maatstaf geworden voor de regio: hoe zichtbaarder de kerk, hoe problematischer de droogte.
Wat te doen als het water in je regio opraakt? Catalonië worstelt al maanden met die vraag en doordat het geen afdoende antwoord gevonden heeft, sinds donderdag is het code rood. Het waterpeil van de reservoirs in de rivieren Ter en Llobregat daalt vrijwel onafgebroken. Belangrijkste oorzaak: gebrek aan regen. Op sommige plaatsen in de regio is er al zo’n drie jaar nauwelijks een druppel gevallen.
Door het uitroepen van de noodtoestand kan het Catalaans Wateragentschap een droogteplan invoeren. Inwoners mogen maximaal tweehonderd liter water per persoon per dag gebruiken. De landbouwirrigatie wordt met 80 procent gereduceerd en het watergebruik voor veeteelt met de helft. Het verbruik van industrieën en recreatievoorzieningen moet met een kwart worden verlaagd. Het reinigen van straten en stadsmeubilair met drinkwater is verboden, evenals het vullen van zwembaden en het besproeien van tuinen en andere gebieden – zowel openbaar als privé.
Droogte-alert
Drastische, maar hoognodige maatregelen, vindt regiopresident Pere Aragonès i Garcia. „Het is de ergste droogte sinds we zijn begonnen met meten”, zei hij op een persconferentie. Hij roept de inwoners op om samen te strijden tegen de droogte, zoals dat ook gebeurde tijdens de coronapandemie. „De klimaatcrisis stelt ons net als bij de pandemie op de proef.”
En je ontkomt er niet aan. Overal in Barcelona hangen waarschuwingen. „Droogte-alert!”, staat er in rode koeienletters op posters en billboards, in de metro en op straat. In hotels wordt gasten inmiddels vriendelijk verzocht om niet te lang onder de douche te staan. De toerismesector is bang dat de toeristen door het watergebrek straks wegblijven. Voor Catalonië zijn vakantiegangers een van de belangrijkste inkomstenbronnen.
Het is hopen op een godswonder. Het moet in de lente heel lang en hard gaan regenenLaia Hernández Catalaanse wateragentschap
„De hoge temperaturen van vorige week en deze week hebben een enorme impact gehad op de reservoirs. Dit weer is meer typisch voor de lente”, zegt Patrícia Plaja, woordvoerder van de Generalitat, de Catalaanse overheid. „Hierdoor zijn de reservoirs nog maar voor 15,8 procent gevuld.” 16 procent was de grens voor code rood.
Ontzilten
Om de watervoorraden nog wat aan te vullen draait de ontziltingsinstallatie in El Prat de Llobregat, een voorstad van Barcelona, overuren. „De machines zijn hier 24 uur per dag, zeven dagen per week aan het werk”, zegt Laia Hernández van het Catalaanse wateragentschap. Ze staat in een gigantische ruimte, waar het ruikt naar de zee. In het gebouw wordt zeewater gezuiverd van zand, steentjes en organische rommel. Dit zuiveringsproces wordt drie keer herhaald voordat het water naar een andere ruimte wordt geloodst.
Uiteindelijk moet het water uit de zee gemengd worden met het water uit de rivieren en meren, waaronder uit Pantà de Sau. Het bedrijf produceert tweeduizend liter per seconde.
Daarbij speelt geld ook een rol, legt Hernández uit. „Het omzetten van zeewater in drinkwater kost veel meer geld dan het zuiveren van water uit rivieren.”
Er wordt ook gekeken naar andere manieren om water te onttrekken. Hernández: „Het diversifiëren van waterbronnen is waar nu veel op wordt ingezet, dus meerdere bronnen vinden die we kunnen gebruiken om het gezuiverde water mee te mengen. Denk hierbij aan het recyclen van het water dat huishoudens gebruiken. Niet voor consumptie natuurlijk, maar bijvoorbeeld voor irrigatie in de landbouw.”
De ontziltingsinstallatie werd in 2009 in gebruik genomen, na extreme droogte in 2008. Het is een van de grootste in Europa. In Catalonië zijn er twee installaties en de overheid laat er nieuwe bij bouwen om alle inwoners te kunnen voorzien van water. „Wat wij hier produceren is genoeg voor ongeveer 1 miljoen inwoners”. In de hele regio Catalonië wonen 7,5 miljoen mensen.
Water uit andere gebieden
De minister van klimaat in Catalonië, David Mascort, heeft tijdens de persconferentie aangekondigd dat hij maandag een ontmoeting heeft met de landelijke minister van Energietransitie en Demografie, Teresa Ribera. Tijdens die bijeenkomst zullen plannen worden gemaakt om water uit andere gebieden te halen en zo de druk op Catalonië te verlichten.
De maatregelen gaan vrijdagochtend in. Als het waterpeil blijft zakken, dan kan de Generalitat overgaan tot noodfase twee en drie. In het doemscenario moeten bijvoorbeeld alle douches in sportcentra worden gesloten. De Catalaanse overheid sluit ook niet uit dat schepen uit andere gebieden tegen de zomer Catalonië moeten bevoorraden met water. „Maar dat is niet genoeg. Bij lange na niet”, zegt Laia Hernández, zichtbaar pessimistisch. „Het moet in de lente heel lang en hard gaan regenen. Het is hopen op een godswonder”, zegt ze, terwijl ze naar boven kijkt.
