Hamers wordt nog altijd vervolgd, maar UBS floreert onder zijn bewind

Onder leiding van de Nederlandse topman Ralph Hamers floreert de Zwitserse bank UBS. In de eerste drie maanden van dit jaar boekte de bank, een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld, het beste kwartaalresultaat in vijftien jaar. En dat ondanks onrust op de financiële markten na de Russische inval in Oekraïne.

Vorig jaar behaalde UBS zelfs het beste resultaat sinds 2006, met een nettowinst van 7,5 miljard dollar. Het leverde Hamers een jaarinkomen van 11,5 miljoen Zwitserse frank op (ook 11,5 miljoen euro), waarvan 8,5 miljoen uit bonussen bestond. Analisten verwachten dat de bank dinsdag opnieuw goede cijfers bekendmaakt.

Maar tegenover de Zwitserse successen staat voor Hamers een slepende strafzaak in eigen land. Het Openbaar Ministerie maakt eind deze zomer bekend wanneer hij voor de rechter moet verschijnen, meldt een woordvoerder van het Functioneel Parket aan NRC. „De verwachting is dat we dan meer kunnen delen over het tijdpad [van de rechtszaak].” Volgens haar werkt het OM momenteel aan een „zeer complex strafrechtelijk onderzoek”, dat sinds eind 2020 loopt.

Hamers wordt vervolgd vanwege de grootschalige witwasaffaire bij ING, die de bank in 2018 bij justitie afkocht via een recordschikking van 775 miljoen euro. Volgens het OM deed ING van 2010 tot 2016 veel te weinig om witwassen te voorkomen. „Klanten die criminele activiteiten ontplooiden, hebben jarenlang nagenoeg ongestoord van bankrekeningen bij ING Nederland gebruik kunnen maken”, schreef het OM destijds in een persbericht.

Hamers leidde de bank vanaf 2013. Aanvankelijk was het OM niet van plan in deze kwestie individuele bankbestuurders te vervolgen, omdat er onvoldoende bewijs zou zijn dat zij op een „strafrechtelijk verwijtbare manier” gehandeld zouden hebben.

Artikel 12-procedure

Dat het OM hem in deze zaak toch vervolgt, werd via een zogeheten artikel 12-procedure afgedwongen door de stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie (SOBI), geleid door bedrijvenonderzoeker Pieter Lakeman. Via zo’n procedure kunnen benadeelden via het gerechtshof vervolging van een andere partij afdwingen. Eind 2020 besloot het hof in Den Haag dat justitie Hamers alsnog moest vervolgen. Volgens het hof was dat „nodig” om duidelijk te maken dat „ook bestuurders van een bank niet vrijuit gaan als zij feitelijke leiding hebben gegeven aan ernstige verboden gedragingen”.

In het nieuwe OM-onderzoek leek daarna lange tijd weinig schot te zitten. Vorig jaar bleek dat een van de officieren die het onderzoek leiden, Miranda de Meijer, eerder juist tegen de vervolging van Hamers had gepleit. Gabriël Meijers, juridisch adviseur van de stichting SOBI, noemde dat toen in NRC een „buitengewoon ongelukkige keuze”.

Meijers zegt nog altijd te betwijfelen of de zaak tegen Hamers snel voor de rechter zal komen. „Ik heb niet de indruk dat er echt naar gestreefd wordt om voldoende bewijs rond te krijgen. Dat het OM binnenkort een tijdpad bekendmaakt, is tenminste iets. Maar ze kunnen dan ook zeggen: het onderzoek is nog in volle gang en hoe het verder gaat, wordt ergens volgend jaar duidelijk.”

UBS wil desgevraagd niet reageren op de Nederlandse strafzaak tegen Hamers. De Zwitserse bank liet al eerder weten het volste vertrouwen te hebben „in het vermogen van Ralph Hamers om UBS te leiden”.

Atypische keuze

Bij zijn aanstelling als topman in november 2020 leek Hamers een atypische keuze voor de traditioneel ingestelde bank. Ervaring met vermogensbeheer had hij niet. De Zwitserse pers tekende verbaasd op dat de nieuwe topman de route tussen Zürich en Nederland liever in zijn hybride BMW aflegde dan per vliegtuig. Bovendien prefereert hij een open overhemd en gymschoenen boven het traditionele bankierskostuum, bestaande uit pak, das en zwarte schoenen.

Niettemin wist Hamers de bank sindsdien nadrukkelijk van zijn eigen stempel te voorzien. In zijn tijd als topman van ING was hij al een groot voorstander van digitalisering: een moderne bank is in zijn ogen meer een techbedrijf dan een ouderwets loket waar klanten langskomen om hun bankzaken te regelen. UBS stuurt hij dezelfde kant uit: de bank moet wereldwijd het „Netflix van vermogensbeheer” worden, zo zei Hamers in mei in een interview met de Amerikaanse tv-zender CNBC. „Het hele idee erachter is: hoe krijgen we onze producten op een meer digitale manier bij onze klanten? Zo willen wij dat ook doen, in een snackable way.”

In Azië lanceerde UBS dit voorjaar Circle One, een digitaal platform waarop klanten advies over bijvoorbeeld beleggingen kunnen vragen, via themagroepen met andere klanten kunnen communiceren, of een hypotheek kunnen afsluiten. Komend jaar rolt UBS Circle One ook uit in Europa en in de VS. „Ik geloof erin dat dit het model van de toekomst is”, zei Hamers bij CNBC. In de VS nam UBS dit jaar voor 1,4 miljard dollar Wealthfront over, aanbieder van digitale financiële adviezen.

De deal onderstreept de trendbreuk bij UBS onder Hamers: klanten van Wealthfront zijn veelal millennials met gemiddeld minder dan 60.000 dollar vermogen, terwijl de meer traditionele, oudere UBS-klant miljoenen bij de bank laat beheren. Tegen de Financial Times zei Hamers zich daarover geen zorgen te maken: „Dit versnelt onze strategie. Het is een succesvolle onderneming, die onder ons zal blijven groeien.”