Goudzoekers, ziektes en Saharazand zorgen voor een bittere smaak in de Ghanese cacao-industrie

In Samreboi, een plaatsje in het westen van Ghana, was drie jaar geleden nog 38.000 hectare grond beplant met cacaobomen. Nu is daar slechts 15 hectare van over. Meermaals probeerden illegale goudzoekers ook cacaoboer Janet Gyamfi (52) zo ver te krijgen haar plantage te verkopen. Ze weigerde, maar afgelopen zomer werd haar plantage haar alsnog ontnomen.

Gewapende mannen hielden haar tegen terwijl haar cacaobomen met bulldozers uit de grond getrokken werden, vertelt ze aan persbureau Reuters. Na zes maanden waren het goud en de goudzoekers verdwenen. Van Gyamfi’s plantage resteert nu alleen nog onbruikbaar land vervuild met giftige chemicaliën.  

Niet elke overname door illegale goudzoekers verloopt zo gewelddadig. Sommige boeren staan welwillend tegenover het idee om hun plantage te verkopen. Door teruglopende oogsten verdienen ze namelijk niet genoeg meer om te kunnen blijven investeren in hun bedrijf.

Plantenziektes

Driekwart van de wereldwijde cacaoproductie komt uit Ghana, Ivoorkust, Nigeria en Kameroen. Maar plantenziektes vormen een grote bedreiging. Volgens de Ghanese toezichthouder Cocobod is naar schatting ruim 40 procent van de cacaoplanten in het land geïnfecteerd met het ‘swollen shoot virus’. Daardoor neemt eerst de opbrengst van de bomen af tot ze uiteindelijk sterven. Wanneer een plantage met het virus geïnfecteerd raakt, moeten alle bomen verwijderd worden en de grond behandeld worden tot er herplant kan worden.

Pogingen om plantages te herstellen verlopen trager dan de ziekte zich verspreidt. Bovendien worden herstelde plantages soms weer door goudzoekers veroverd, zegt Cocobod.

Klimaatverandering zorgt ervoor dat er in West-Afrika meer periodes van intense regenval komen, afgewisseld met langere periodes van droogte. Dit seizoen werd het zonlicht ook nog eens geblokkeerd door de harmattan, een stoffige wind die veel Saharazand meevoert. „De harmattan was erg streng tijdens de periode waarin de vruchten zich moesten ontwikkelen”, zegt een woordvoerder van Cocobod tegen persbureau AP.

De problemen in West-Afrika maken het aantrekkelijk voor boeren in andere geschikte klimaten, zoals Latijns-Amerika, om cacao te gaan verbouwen. Marktkenners verwachten dat Ecuador in 2027 Ghana zal passeren als tweede cacaoproducent.

Torenhoge prijzen

De productieproblemen zorgen ervoor dat de prijs van cacaobonen tot recordhoogten is gestegen. Een ton cacao kost inmiddels meer dan tienduizend dollar. Voor boeren compenseren die prijsstijgingen de fors lagere bonenopbrengst echter niet voldoende.

Ook voor West-Afrikaanse cacaofabrieken zijn de bonen inmiddels te duur. Vorige maand stopten enkele grote verwerkers al met het inkopen van bonen. De fabrieken maken cacaoboter en -poeder van de bonen, waar voedingsreuzen als Nestlé en Mars weer chocolade van maken.

In de supermarkt zijn de prijsstijgingen ook voor consumenten zichtbaar. Paaseieren waren dit jaar circa tien procent duurder dan een jaar geleden. Voor de chocoladeletters eind dit jaar worden nog forsere stijgingen verwacht. Fabrikanten zoeken naar manieren om de kosten omlaag te brengen. Bijvoorbeeld door minder chocolade in producten te verwerken: meer mueslirepen in uitdeelzakken in plaats van chocoladerepen.

Eind dit jaar treden Europese regels in werking die ontbossing tegen moeten gaan. Vanaf dan mogen alleen cacaoproducten waarvoor geen land is ontbost in de Europese Unie verkocht worden. Fabrikanten moeten daarvoor de herkomst van cacao kunnen traceren. De kosten daarvoor komen echter bij de productieketen te liggen, wat ertoe kan leiden dat boeren nog minder voor hun bonen krijgen.

Delen Mail de redactie