Europese Unie legt als eerste criteria vast voor groene obligaties

Tot nu toe was het zo’n beetje voor ieder bedrijf weggelegd: een ‘groene’ obligatie uitgeven en zo geld ophalen om te verduurzamen. Wat telt als groen, bepaalden bedrijven en beleggers in de praktijk zelf. Maar met deze vrijblijvendheid moet het in Europa binnenkort afgelopen zijn. Het Europees Parlement en de lidstaten hebben deze week een akkoord gesloten over de European Green Bond Standard, de eerste wettelijke standaard in de wereld die voorschrijft waar een groene obligatie aan moet voldoen.

In Brussel was veel behoefte aan zo’n pakket regels: de hoeveelheid groen geld die bedrijven en ook overheden ophalen, is de afgelopen jaren snel gestegen – en in Europa het hardst. Werd er vijf jaar geleden wereldwijd nog zo’n 150 miljard dollar aan groene obligaties uitgegeven, afgelopen jaar was dat bijna 500 miljard dollar. Ook in Nederland: in de afgelopen jaren bijvoorbeeld Philips, Tennet, de Volksbank en de staat.

Twee wensen komen in deze markt handig samen: bedrijven hebben geld nodig om te verduurzamen, en grote beleggers zoals pensioenfondsen willen hun portefeuille vergroenen. Maar harde, eenduidige criteria voor wat een groene obligatie mag heten, waren er dus niet. Zo kon bijvoorbeeld Mexico groen geld ophalen om een nieuw vliegveld te bouwen, en financierden Chinese partijen groene obligaties voor de kolenindustrie.

De EU ziet graag veel privaat geld naar groene bestemmingen stromen. Overheidsgeld alleen is niet genoeg om klimaatverandering tegen te gaan. Maar dan moeten die miljarden wel naar échte verduurzaming gaan. De European Green Bond Standard maakt nu duidelijk wat – in elk geval in Europa – een groene obligatie is en moet zo greenwashing tegengaan.

De nieuwe standaard moet „de groei in goede banen leiden en zorgen dat die daadwerkelijk bijdraagt aan verduurzaming”, zegt Europarlementariër Paul Tang (PvdA) die de onderhandelingen leidde over de nieuwe wet. „We willen helpen ongelukken voorkomen, de cowboys buiten de deur houden.”

Duidelijk wat duurzaam is

In het kort komt het erop neer dat een bedrijf het opgehaalde geld grotendeels moet besteden aan activiteiten die zijn opgenomen in de zogeheten Europese taxonomie. Dit document werd begin vorig jaar gepresenteerd en moest een einde maken aan alle onduidelijkheid over wat duurzaam is, en wat niet. Als een bedrijf een groene obligatie uitgeeft, moet volgens de nieuwe standaard 85 procent van het bedrag gaan naar activiteiten die in de taxonomie staan.

Een onomstreden handboek is de taxonomie echter niet geworden, doordat na een hoog opgelopen discussie ook gas en kernenergie (onder bepaalde voorwaarden) erin zijn opgenomen. Het document werd vooral een politiek compromis – zo was voor de Fransen een taxonomie zonder kernenergie ondenkbaar.

Baalt Europarlementariër Tang, die de onderhandelingen leidde over de nieuwe wet, dat nucleair nu als groen kan worden bestempeld? „Ja. Daar hebben we in de EU tegen gestreden en dat verloren. De taxonomie is niet perfect, maar zit voor een groot gedeelte wel goed in elkaar.”

Andere voorwaarden in de nieuwe standaard zijn dat een bedrijf moet rapporteren over hoe het opgehaalde geld wordt besteed en een verplichte externe controle daarvan. Bovendien moet een bedrijf aantonen dat het geld bijdraagt aan een duurzaam ‘transitieplan’ van het bedrijf.

Over deze laatste voorwaarde is lang gesteggeld, vertelt Tang, het bedrijfsleven zag het niet zitten. „We wilden hiermee voorkomen dat we een groene vlag op een bruine modderschuit hangen. Nu worden groene obligaties vaak uitgegeven om groene bijbaantjes van een bedrijf in de schijnwerpers te zetten, zonder dat er echt wat verandert. Shell zou bijvoorbeeld een obligatie kunnen uitgeven voor een windmolenpark. Maar zonder transitieplan is niet duidelijk of ze met dat windpark hun fossiele activiteiten steunen, of juist afbouwen.”

We wilden hiermee voorkomen dat we een groene vlag op een bruine modderschuit hangen

Vrijwillige richtlijn

Het is „een ambitieuze standaard”, vindt Sean Kidney van non-profitorganisatie Climate Bonds Initiative, die probeert privaat geld te mobilisren om klimaatverandering tegen te gaan. Wel wijst hij erop dat te weinig groene obligaties die nu worden uitgegeven aan de standaard kunnen voldoen, omdat de taxonomie nog niet helemaal af en uitgewerkt is.

Andere mogelijke zwakke plek van de nieuwe richtlijn is dat die vrijwillig is. Bedrijven mogen nog steeds groene obligaties proberen uit te geven die niet aan de nieuwe standaard voldoen. Desondanks hoopt Tang dat bedrijven en overheden die groene obligaties uitgeven graag wíllen voldoen.

Dat is best waarschijnlijk, is de inschatting van beleidsmedewerker Martijn Bos van Eumedion, de belangenclub voor institutionele beleggers. „Ik denk dat je als bedrijf wel een beetje in je hemd staat als je in Europa een groene obligatie uitgeeft die minder groen is dan deze standaard.”