De vergroeningsplannen voor de Europese landbouw dreigen volledig van de rails te lopen. Woensdag verwierp het Europees Parlement een ambitieuze wet die het gebruik van pesticiden terug moest dringen. De afwijzing is zeer uitzonderlijk en betekent dat het wetsvoorstel vrijwel zeker een vroege dood sterft. Daarmee verdwijnt ook het doel om het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de EU per 2030 te halveren vrijwel zeker uit zicht.
Het is de eerste keer dat een voorstel uit de zogeheten Green Deal afgewezen wordt, maar die treft direct een cruciale bouwsteen voor de vergroening van de landbouw. Dat juist dit plan sneuvelt is geen toeval: het toont hoe lastig het in Brussel is de landbouw te hervormen. Net als in Nederland stuitten vergroeningsmaatregelen er steevast op felle weerstand. Voorafgaand aan de stemming deze woensdag werd er door agrobedrijven en boerenorganisaties hard gelobbyd.
Sarah Wiener, de Oostenrijkse Groene Europarlementariër die de onderhandelingen over de wet leidde, sprak van een „zwarte dag voor de samenleving en het milieu – en ook voor boeren die bevrijd willen zijn van de agro-industrie”. Europarlementariër voor de Partij voor de Dieren Anja Hazenkamp spreekt in een verklaring van „een desastreus besluit voor ons milieu en voor de gezondheid van mens en dier”.
Biodiversiteit
De nu afgewezen wet werd vorig jaar zomer gepresenteerd door toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans, thans lijsttrekker van GroenLinks-PvdA, en is te zien als de ruggengraat van een poging ook de landbouw mee te nemen in de vergroening van Europa. In de wet zaten onder andere bindende reductiedoelen voor lidstaten en een verbod op het gebruik van pesticiden in ‘kwetsbare gebieden’, zoals stadsparken, speeltuinen en in de omgeving van scholen en sportvelden. Ook moesten natuurvriendelijke bestrijdingsmiddelen makkelijker beschikbaar komen.
Aanleiding voor de nieuwe wetgeving was de dramatische staat van biodiversiteit in Europa, die, zo blijkt uit talloze onderzoeken, direct samenhangt met het grootschalige gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Pesticiden zoals de omstreden onkruidverdelger glyfosaat worden bovendien in toenemende mate in verband gebracht met gezondheidsschade. Onomstotelijk bewijs voor de samenhang met ziektes als Parkinson is er nog altijd niet, waardoor het middel toegestaan blijft. Juist vorige week verlengde de Europese Commissie de toelating van glyfosaat op de Europese markt met nog eens tien jaar.
‘Groene pauze’
Nu de pesticidewet door het Europarlement is afgewezen, lijken de reductiedoelen vrijwel zeker onhaalbaar. Een eventueel nieuw voorstel zal er niet meer komen voor de Europese verkiezingen, volgend jaar juni. Het huidige wetsvoorstel ligt momenteel ook nog bij de Europese lidstaten, die naar verwachting begin volgend jaar een standpunt innemen. Maar ook daar dreigt de wet flink verwaterd te worden en of het Europees Parlement daar in een nieuwe stemming dan wel mee wil instemmen is sterk de vraag.
Lees ook Frans Timmermans weet dat hij moet doordrukken, ondanks steeds meer verzet tegen zijn Green Deal
Daarmee is een belangrijke pijler van de Green Deal onderuitgehaald, nadat het Europese klimaat- en natuurprogramma de afgelopen maanden steeds meer onder vuur kwam te liggen. Meerdere regeringsleiders riepen dit voorjaar op tot een ‘groene pauze’ en in het Europarlement kwam een voorstel voor het verbeteren van de Europese natuur onder grote druk te staan. Uiteindelijk haalde die zogeheten ‘natuurherstelwet’ het wel nipt, zij het in dusdanig afgezwakte vorm dat natuurorganisaties betwijfelen of die nog daadwerkelijk tot betere natuur zal leiden.
Ook andere groene voorstellen staan onder druk. Dit najaar werd al duidelijk dat de normen voor uitlaatgassen van auto’s niet verder aangescherpt gaan worden. Een voorstel om de voedingsketen vergaand te verduurzamen is helemaal geschrapt, net als een herziening van de lijst verboden chemicaliën. Tenslotte is een plan om de leefomstandigheden van dieren in de bioindustrie te verbeteren flink vertraagd en dreigt dat volgens critici ook verzwakt te worden.
