N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Brexit De nieuwe afspraken in het Windsor Framework nemen de douanecontroles voor handel tussen Groot-Brittannië en Noord-Ierland zoveel mogelijk weg. Er komt een aparte stroom voor Ierland.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data97392514-d08fce.jpg)
Is de Brexit nu dan echt done? De opgeluchte gezichten van de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de Britse premier Rishi Sunak verraadden maandag de hoop op een einde aan het onderlinge gekissebis en aan de diplomatieke spanningen sinds het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is gestapt.
Von der Leyen en Sunak presenteerden een nieuw pakket afspraken over de goederencontroles en EU-zeggenschap op het Ierse eiland. Hierover werden de twee partijen het, inmiddels drie jaar na de scheiding, maar niet eens. Nu wel. Er is „een nieuw hoofdstuk” aangebroken in de verhoudingen tussen het VK en de EU, zei Von der Leyen opgetogen. We hebben „een doorbraak bereikt”, zei Sunak.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97036712-09390b.jpg)
De nieuwe afspraken – gedoopt tot The Windsor Framework omdat de presentatie maandag in Windsor was – nemen de douanecontroles en de hoeveelheden papierwerk voor handel tussen Groot-Brittannië (gevormd door Engeland, Schotland en Wales) en Noord-Ierland zoveel mogelijk weg. Noord-Ierland is de enige plek waar het VK op land aan de Europese interne markt grenst, aan EU-lidstaat Ierland, maar juist daar ligt die grens ontzettend gevoelig. In 1998 werd besloten de grenzen open te stellen, om vrede te bewerkstelligen tussen Ierse nationalisten (die een verenigd Ierland willen) en Britse unionisten (die Noord-Ierland bij het VK willen houden).
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/web270223buivk.png|//images.nrc.nl/fL_iDqs8IAQ6AWhxU_g2Lti0gm4=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/web270223buivk.png)
Eenzijdig regels aanpassen
Eindelijk heeft het VK een premier met wie zaken te doen vallen, leek Ursula von der Leyen maandag tussen de regels te zeggen. De houding van de regering-Sunak was „zeer constructief”, zei ze, „oprecht toegewijd een oplossing te vinden”. Dit na het leiderschap van de onberekenbare Boris Johnson, die vorig jaar zelfs met een wet kwam om eenzijdig de regels aan te passen. En daarna Liz Truss, die te kort op haar plek zat om verschil te maken. Luid gelach in het Lagerhuis, maandagavond, toen Sunak zijn voorgangers bedankte „voor hun voorwerk” voor de deal.
Toch heeft Sunak nog een lastige opdracht: hij moet voor de deal in eigen land politiek nog genoeg steun krijgen. De steun van de Democratic Unionist Party (DUP) in Noord-Ierland is daarvoor cruciaal en hun partijleider gaf maandag nog geen uitsluitsel, al was hij voorzichtig positief.
Eindelijk heeft het VK een premier met wie zaken valt te doen, leek Ursula von der Leyen tussen de regels te zeggen
De DUP blokkeert al ruim een jaar het landsbestuur in Belfast, tot Londen een oplossing heeft waarbij de hindernissen tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië zijn weggenomen. Als de DUP instemt met dit nieuwe raamwerk, is hun onderhandelingspositie voorlopig uitgespeeld. Als ze dat niet doen, is dat een enorme blunder voor Sunak. De premier heeft de DUP de afgelopen dagen in grote lijnen bijgepraat over de onderhandelingen, maar hield hen niet tot op detailniveau op de hoogte.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data96066269-2911ff.jpg)
Brexit-hardliners
Binnen Sunaks eigen Conservatieve Partij is nog de vraag hoe de Brexit-hardliners zich opstellen. Het merendeel van de Tories wil deze kwestie achter zich laten en is blij dat er een deal is; zij vertegenwoordigen Britten die met een kwakkelende economie wel wat anders aan hun hoofd hebben dan de bureaucratie in Noord-Ierland. Maar enkele tientallen Lagerhuisleden, de groep die tijdens het Brexit-tijdperk een zo scherp mogelijke afscheiding van de EU wilde, hebben nog niet bepaald of ze Sunak steunen. Zij komen dinsdag bij elkaar.
Oppositiepartij Labour zei maandag Sunaks deal te steunen: „Deze deal is niet perfect. Het is een compromis”, zei hun partijleider Keir Starmer. Maar dit plan in het Lagerhuis erdoor krijgen dankzij Labour zou voor Sunak alsnog een nederlaag zijn. Krijgt hij de steun van de DUP én van het overgrote deel van zijn eigen partij, dan heeft hij een complexe en politiek gevoelige onderhandelingsklus weten te klaren. Zijn eerste grote prestatie als premier.
