Doodstraf voor Australische schrijver Yang Hengjun zet relatie Australië en China op scherp

De veroordeling van een Chinees-Australische schrijver door een Chinese rechtbank heeft aanzienlijke diplomatieke gevolgen. Direct nadat bekend werd dat Yang Hengjun wegens spionage de voorwaardelijke doodstraf heeft gekregen, ontbood Australië de Chinese ambassadeur.

„We zijn woedend over deze uitspraak”, zei premier Anthony Albanese dinsdag. Hij beloofde „heel direct” te communiceren met de Chinese regering over zijn ongenoegen.

Het vonnis zet de precaire relatie tussen Australië en China opnieuw op scherp, terwijl die juist wat was verbeterd. In 2019, toen Yang gearresteerd werd, bevonden de verhoudingen tussen de twee landen zich op een dieptepunt. De ruzie begon in 2018, toen het Chinese telecombedrijf Huawei werd uitgesloten van de aanleg van het 5G-netwerk in Australië. Het conflict escaleerde tijdens de coronapandemie, toen Australië opriep tot een onderzoek naar de oorsprong van het virus. Als straf kwam China met torenhoge importtarieven voor Australische producten zoals gerst, katoen, rundvlees, kolen, suiker en wijn. Het gevolg was een jarenlange radiostilte tussen Beijing en Canberra.

Maar sinds het aantreden van de Labour-regering van Albanese in 2022 zochten de twee landen voorzichtig toenadering. Afgelopen oktober was Albanese de eerste Australische premier in ruim zeven jaar die op bezoek was in China. De importrestricties voor Australische producten werden gedeeltelijk opgeheven.

Lees ook Vrijgelaten Cheng Lei was slachtoffer van Chinese gijzelaarsdiplomatie

Ook werd de Chinees-Australische journalist Cheng Lei vrijgelaten. Cheng zat sinds 2020 vast voor het lekken van staatsgeheimen. Chengs vrijlating werd gezien als een symbool van de verbeterde relatie tussen China en Australië. Hoewel het de Australische regering niet lukte om ook Yang vrij te krijgen, was er hoop dat dit op termijn wel zou gebeuren. „We hebben elke kans aangegrepen om te pleiten voor zijn vrijlating, tot aan het hoogste niveau”, zei de Australische minister van Buitenlandse Zaken Penny Wong maandag. Dat dit niet is gelukt, is een ontnuchterend feit voor de Australische regering.

Spionagethrillers

De details van de aanklacht tegen de 57-jarige Yang Hengjun – wiens straf bij goed gedrag kan worden omgezet in levenslang – zijn altijd een mysterie gebleven. Zijn proces vond achter gesloten deuren plaats. Volgens zijn familie is hij gemarteld om een bekentenis af te dwingen, maar hij heeft altijd zijn onschuld volgehouden. Daar is ook de Australische regering van overtuigd.

De in China geboren Yang werkte jarenlang voor het Chinese ministerie van Buitenlandse zaken, al ontkend China dit. In 1998 verhuisde hij met zijn gezin naar Australië. Zijn twee volwassen zonen schreven vorig jaar oktober in een brief aan premier Albanese dat hun vader hen wilde laten opgroeien in „het mooiste land ter wereld, met een sterke rechtsstaat en gegarandeerde mensenrechten”. In 2002 werd hij Australisch staatsburger.

Vriend van Yang HengjunWatson Meng We hebben zijn jonge dochters nog niet verteld wat er is gebeurd, we weten niet hoe we het moeten uitleggen

Yang ontpopte zich tot schrijver van spionagethrillers, zakenman en kritische blogger. Regelmatig schreef hij over mensenrechtenschendingen in China. Hij had kritiek op de Chinese Communistische Partij en leider Xi Jinping, en pleitte voor democratie. „Hij zit in de gevangenis omdat hij de waarheid, de democratie en de respectvolle uitwisseling van rationele ideeën vertegenwoordigt”, schreven zijn zonen aan Albanese.

Waarschuwing van China

De veroordeling van Yang kan al het diplomatieke werk van de laatste jaren teniet doen. Justin Bassi, directeur van de Australische denktank Australian Strategic Policy Institute, schrijft op X dat „het ons herinnert dat we te maken hebben met een autoritair regime dat onze waarden en normen niet deelt, behalve dan economisch.” Bassi was in het verleden veiligheidsadviseur van de Australische oud-premier Malcolm Turnbull. Hij zegt dat deze veroordeling elke poging van China tot verzoening met Australië ongeloofwaardig maakt.

Lees ook Met bezoek Australische premier aan China lijkt handelsoorlog voorbij

Richard McGregor, China-deskundige bij de prestigieuze Australische denktank Lowy Institute, stelt dat het een waarschuwing is voor iedereen die van plan is kritiek te leveren op China. „Yang was ooit zelf betrokken bij de Chinese deep state”, schrijft hij in The Guardian. Zijn vertrek uit China en kritiek op de Communistische Partij worden volgens McGregor gezien als verraad. „Hij heeft duidelijk een reeks vijanden binnen het systeem, die zich niets aantrekken van zijn Australische paspoort.”

Zwakke gezondheid

Volgens mensenrechtendeskundigen is dit een van de zwaarste straffen voor iemand met een buitenlands paspoort in China uit de recente geschiedenis. Yang kan nog beroep aantekenen, al is de kans op succes klein. Zijn naasten zijn bang dat hij in de cel overlijdt. Yangs gezondheid is de afgelopen jaren hard achteruit gegaan. Hij heeft een grote cyste in een van zijn nieren, waar hij volgens zijn familie niet voor behandeld wordt.

Voor Yang en zijn familie is het een zware klap, nadat ze al ruim vijf jaar in onzekerheid hebben geleefd. „Hij heeft al die jaren zijn familie niet mogen zien, tot het moment dat hij het vonnis te horen kreeg in de rechtszaal”, zei journalist Watson Meng, een vriend van Yang, op de Australische radiozender RN. „We hebben zijn jonge dochters nog niet verteld wat er is gebeurd, we weten niet hoe we het moeten uitleggen.”

Delen Mail de redactie