‘Dit is exact wat bij de kredietcrisis gebeurde’, zegt ING-expert over cryptocrash FTX

Hoe uitzonderlijk is de val van cryptomarktplaats FTX? Volgens Teunis Brosens, econoom bij ING gespecialiseerd in digitaal geld, helemaal niet. „De mechanismes die je ziet zijn allemaal bekend in de traditionele financiële wereld.”

FTX vroeg vrijdag betalingsuitstel aan, nadat de cryptomarktplaats het weekend ervoor in grote liquiditeitsproblemen was gekomen. Heel veel klanten van FTX wilden tegelijk hun tegoeden opvragen. Brosens: „Wat waarschijnlijk is gebeurd – het stof moet nog neerdalen maar dit lijkt me plausibel – is dat een zusterbedrijf van FTX een aantal verliezen heeft geleden, nadat het bedrijf in het voorjaar een aantal reddingsacties van andere marktplaatsen op poten had gezet. Die verliezen lijken met geld van FTX-klanten te zijn toegedekt. Als die er lucht van krijgen dat er iets niet snor is, gaat iedereen zijn geld opvragen. Eigenlijk een soort bankrun.”

„Het bekende mechanisme dat je vervolgens ziet, is dat dingen die in goede tijden geen correlatie lijken te hebben, in een crisissituatie wél opeens tegelijk naar beneden gaan.” Hij doelt hiermee op de manier waarop FTX aan klanten garandeerde dat de tegoeden gedekt waren. De marktplaats deed dat door een eigen uitgegeven cryptomunt, de FTT-token.

„Kenners waren daar altijd al kritisch op, dat onderpand bestond uit cryptomunten. De prijzen gaan alle kanten op. Het antwoord van marktplaatsen die toch de cryptomunt als onderpand namen, was dat ze niet ‘zomaar’ onderpand aanhielden dat ’maar’ 20 procent meer waard was dan het tegoed, maar 200 procent. Dat klinkt heel degelijk maar als de prijzen in een cryptocrisis meer dan 80 procent dalen, heb je alsnog niks.”

Afgelopen weekend maakte een concurrent van FTX, Binance, bekend dat het alle FTT-munten van de hand deed. Toen de koers van de FTT daarop kelderde, ontstond bij FTX een enorm financieringsgat. Het zou gaan om zo’n 8 miljard dollar (8 miljard euro). Om de klanten terug te kunnen betalen, moest FTX de cryptomunten op de eigen balans te gelde maken. „Dat veroorzaakt een verkoopgolf op een markt waar iedereen toch al in lichte paniek is.”

Staar je niet blind op nieuwe techniek

Teun Brosens ING

Nadat Binance afhaakte als reddende, overnemende partij, moest FTX-oprichter Sam Bankman-Fried vrijdag de handdoek in de ring gooien. Het betekent de zoveelste crisis in de cryptowereld, na de val van stablecoin TerraUSD en cryptokredietbank Celsius eerder dit jaar. Volgens Brosens is het mechanisme dat in de cryptowereld te zien is, exact dat wat tijdens de kredietcrisis in 2008 en 2009 gebeurde. „Waar we toen blind vertrouwen hadden in wiskundige modellen die van rommelhypotheken triple-A-beleggingsproducten konden maken, is dat nu bij crypto het blinde vertrouwen dat algoritmes en smart contracts volatiele tokens kunnen veranderen in iets stabiels.”

Wat volgens Brosens niet helpt, is dat cryptobedrijven niet gereguleerd en niet transparant zijn. „Het speelt zich af buiten het gereguleerde domein. Dat was in 2008 ook zo, toen grote banken en andere financiële instellingen onderling schaduwbankierden.” Brosens waarschuwt beleggers dat een mooie nieuwe term niet plotseling iets financieel-economisch nieuws mogelijk maakt. „Staar je niet blind op de techniek, maar bedenk dat het menselijk gedrag dat van invloed is op economische processen, ook gewoon van invloed is op crypto. Hebzucht, het gevaar van beleggen met geleend geld, correlaties die er alleen in crises zijn.” Maar dat betekent ook dat je door deze crisis niet opeens alle crypto-ontwikkelingen moet afschrijven, vindt Brosens. „Je kan er goede dingen mee doen, en slechte dingen. Net zoals dat in de traditionele wereld zo is.”

Hij denkt dat de grootste en oudste cryptomunten, bitcoin en ethereum, gewoon doordraaien. „Je moet dat los zien van de cryptobedrijven en hedgefondsen die de laatste jaren zijn opgekomen. Het vertrouwen in die bedrijven krijgt wel een enorme knauw. De oplossing daarvoor is wat mij betreft transparantie die mede afgedwongen is door regulering. Veel cryptobedrijven zullen zeggen dat zij daar ook baat bij hebben. Dan kunnen de goeden en gezonden zich makkelijker onderscheiden.”