De wittebroodsweken van Milei zijn in Argentinië alweer voorbij

Slechts vijf weken is hij in ambt, maar de start van Javier Milei als nieuwe president van Argentinië is als een turbulente wervelwind. Deze woensdag zal de ultrarechtse politicus verder op de proef worden gesteld, nu vakbonden hebben opgeroepen tot een nationale staking en massaprotest. Ze hopen dat circa 200.000 burgers de straat op willen gaan tegen het voorstel van de president om per decreet te kunnen regeren en wetten op te kunnen heffen of wijzigen, zonder dat hij hierover onderhandelt of debatteert met het Congres.

Met zijn omvangrijke ‘omnibuswet’ wil Milei ingrijpende economische hervormingen doorvoeren. Alleen rigoureuze maatregelen kunnen volgens hem de ingestorte economie (200 procent inflatie, 40 procent van de bevolking in armoede) er bovenop helpen. Hij wil onder meer subsidies op transport, energie en brandstof schrappen, hele ministeries opheffen en staatsbedrijven privatiseren, zoals de luchtvaart- en treinmaatschappijen. Ook op gezondheidszorg, onderwijs en kunstsubsidies wil zijn regering fors bezuinigen.

Milei veroverde eind vorig jaar overtuigend het presidentschap, maar zijn libertaire partij Libertad Avanza won geen meerderheid in het Congres. Onder politieke druk bond hij al enigszins in, door ruim honderd eerdere decreten te schrappen en de privatisering van staatsoliebedrijf YPF voorlopig uit te stellen. Maar Milei blijft erbij dat een „economische schoktherapie”, zoals hij het noemt, nodig is. Hij wil daarom, in eerste instantie voor een jaar, op deze radicale manier kunnen regeren.

Lees ook dit profiel van Javier ‘El Loco’ Milei

Volgens de machtige vakcentrale GGT zullen de maatregelen vooral arbeiders en mensen met lage inkomens treffen. Deze woensdag moet blijken of die waarschuwing genoeg mensen weet te mobiliseren – en of dat de regering kan dwingen de wet in te trekken of verder aan te passen.

Kortwieken

De vraag daarbij is of het protest niet te vroeg komt. De zelfverklaarde anarcho-kapitalist Milei kreeg half november na een stormachtige verkiezingsstrijd in de tweede kiesronde uiteindelijk een ruime meerderheid van 56 procent van de kiezers achter zich. Zijn hele campagne beloofde hij om met „met de kettingzaag” de overheid en grote begrotingsposten te ‘kortwieken’. Nu wil hij die belofte in de praktijk brengen.

„Ik denk dat veel Argentijnen wel begrijpen dat deze pijnlijke ingrepen nodig zijn en dat we hier doorheen moeten, maar dat ze toch verbaasd zijn hoe hard Milei er in gaat. Velen dachten: hij voert een keiharde verkiezingscampagne, maar straks als hij eenmaal aan de macht is, dan loopt het niet zo’n vaart. Ze komen nu bedrogen uit want Milei wil deze keiharde maatregelen voor een paar jaar vaststellen”, zegt politicoloog Lara Goyburu van de universiteit van Buenos Aires.

Ook al worden de maatregelen gebracht als noodzakelijk kwaad en wisten mensen op wie ze stemden, ze zaaien ook onrust. De angst voor de gevolgen van Milei’s ‘schoktherapie’ is vooral groot bij de miljoenen Argentijnen die werkzaam zijn in de informele sector. Zij vormen bijna de helft van de beroepsbevolking en zijn bang de weinige rechten die ze hebben straks helemaal te verliezen.

Lees ook deze reportage over de Argentijnse jeugd

Bij de stembus omarmden ook jongeren Milei als redder van hun land, dat zij alleen maar in crisis kennen. Maar zij raken nu teleurgesteld, ziet analist Goyburu. „Jongeren hebben geen geduld en hoopten op bijvoorbeeld een volledig gedollariseerde samenleving, waarmee Milei ze lekker maakte.” Voor volledige dollarisering zijn de staatsfinanciën echter nog lang niet op orde.

Demonstratiedrang

En zodra iets hen niet bevalt, zijn Argentijnen traditioneel snel bereid de straat op te gaan. Wanneer vakbonden acties aankondigen geven mensen daar ook meestal gehoor aan. In vergelijking met andere landen in Latijns-Amerika zijn de protesten daarom sneller massaal. Deels is dat cultureel bepaald, denkt Goyburu. Ze ziet de demonstratiedrang ook als een erfenis van het peronisme, de sociaal-populistische stroming vernoemd naar generaal en oud-president Juan Peron en zijn populaire echtgenote Evita.

Internationaal staat een staking in de wittebroodsweken van een presidentschap niet fraai. Dat er nu al maatschappelijk verzet broeit, zal Milei daarom niet onberoerd laten, denkt Goyburu. Tegelijkertijd vermoedt zij dat hij geen zwakte zal willen tonen en zijn beleid niet direct aanpast na dit protest.

Milei wordt in het buitenland ondertussen enthousiast omarmd door andere radicaal-rechtse leiders. De ex-presidenten Donald Trump van de Verenigde Staten en Jair Bolsonaro van buurland Brazilië dwepen met hem. Zij putten hoop uit het feit dat Milei’s libertarisme – dat raakvlakken heeft met hun eigen ultrarechtse denkpatronen – nog altijd kiezers kan veroveren. „Deze twee ideologische bondgenoten van Milei staan te trappelen om zelf weer aan de macht te komen en klampen zich nu vast aan zijn succes”, ziet Lara Goyburu.

Milei werkte vorige week verder aan zijn internationale profiel tijdens een bezoek aan het World Economic Forum in Davos. Hij riep de westerse wereld op het socialisme af te wijzen en prees het kapitalisme. Links kreeg de schuld van ongeveer alle problemen in de wereld. Onder meer zakenman Elon Musk gaf op sociale media een lovende recensie van Milei’s optreden in Davos.

In eigen land zal Milei meer moeite moeten doen om steun te verwerven voor zijn agenda. In het Congres hengelt hij naar steun van de grotere centrumrechtse blokken en wat kleinere minderheidspartijen. Maar hij hoopt ook een aantal conservatievere regionale peronisten mee te krijgen. Na de Argentijnse zomervakantie zal het Congres zich in maart over zijn megawet gaan buigen.

Delen Mail de redactie