De Turkse drone is gewild van Ethiopië tot Oekraïne

Giechelende Turkse schoolmeisjes, gehuld in zwarte hijabs en jassen, verdringen zich rond Selcuk Bayraktar. De schoonzoon van president Erdogan is uitgegroeid tot een nationale held dankzij de ontwikkeling van geavanceerde drones van Turkse makelij. De meisjes willen met hem op de foto. Bayraktar, een vlotte veertiger in een rood bomberjack, poseert stoer met zijn armen over elkaar en moedigt de meisjes aan hetzelfde te doen. Hun ogen glunderen boven hun mondkapjes.

Selcuk en Haluk Bayraktar, de broers achter het Turkse defensiebedrijf Baykar, zijn grote sterren op Teknofest, een luchtvaart- en technologiefestival dat in september plaatsvond op de oude luchthaven Istanbul Atatürk. De ene na de andere schoolklas wil met hen op de foto. Het ritueel wordt alleen onderbroken voor de vliegshow van de nieuwe Bayraktar-drone: de Akinci. Een geluidssysteem voorziet de show van een soundtrack van Turkse hiphop.

Teknofest is het geesteskind van de broers Bayraktar. Met het evenement, dat in 2018 voor het eerst werd gehouden, willen ze de jeugd interesseren voor technologie, in de hoop talent te kweken. De nadruk ligt op defensie. De nieuwe Akinci-drone staat pontificaal naast een groot podium, waar een band in militair tenue covers van Adele en Turkse popartiesten speelt.

De Bayraktar TB2-drone is het pronkstuk van de groeiende Turkse defensie-industrie, zeker sinds zijn recente, succesvolle inzet in Syrië, Libië en Azerbeidzjan. Dit heeft de interesse gewekt van landen die voorheen geen zakendeden met Turkse defensiebedrijven – ook NAVO-leden. Zo sloot Polen een deal van 235 miljoen euro voor de aanschaf van 24 TB2-drones. De Baltische staten hebben interesse. En Oekraïne kocht er al twaalf, tot groot ongenoegen van president Poetin.

Militaristisch buitenlandbeleid

De Bayraktar TB2 is de succesvolste drone ter wereld (qua aantal operators), zegt de Nederlandse defensie-expert Stijn Mitzer. „Turkse drones, met name die van Baykar, combineren een lage prijs met betrouwbaarheid en effectiviteit. De prijs van een TB2 ligt rond de 5 miljoen dollar, terwijl de Chinese Wing Loong II zo’n 15 miljoen dollar kost. En de kwaliteit daarvan laat vaak te wensen over.”

Lees ook De drone wordt vanaf nu ingezet in elk militair conflict

De TB2 heeft het militaristische Turkse buitenlandbeleid mogelijk gemaakt. De drone heeft een bereik van 32 kilometer en is bewapend met vier lasergeleide raketten van Turkse makelij. „We hebben alle belangrijke systemen zelf ontwikkeld”, zegt Bayraktar, lopend langs de eetkramen van Teknofest. „Het grondbedieningsstation, de communicatiesystemen, de interne, elektronische apparatuur.” Alleen de motor wordt in Oekraïne geproduceerd.

Volgens de Turkse denktank EDAM zien beleidsmakers drones niet alleen als middel tot militaire modernisering, maar ook als „kans om de weg te bereiden voor de volgende geopolitieke doorbraak” van Turkije. De broers Bayraktar – hun naam betekent ‘vaandeldrager’ delen president Erdogans ambitie om de Turkse defensie-industrie zelfvoorzienend te maken. De Turkse droneproductie nam een vlucht nadat Turkije uit politieke overwegingen was gestopt met het kopen van Israëlische drones, en de Amerikanen vervolgens weigerden om Turkije een alternatief te bieden.

Selcuk Bayraktar studeerde aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology, waar hij zich specialiseerde in onbemande vliegtuigen. Terug in Turkije transformeerde hij het bedrijf van zijn vader, dat motoronderdelen maakte voor de auto-industrie, in de hofleverancier van Turkse drones. „Twintig jaar geleden waren wij een start-up met zeven mensen, nu hebben we 1.500 ingenieurs en technici in dienst”, zegt Bayraktar.

‘Voorzichtiger dan Amerikanen’

Het succes van de TB2 is niet alleen te danken aan de lage prijs, maar ook aan de Turkse bereidheid om de drone te exporteren. Andere landen zijn een stuk terughoudender, stelt de Amerikaanse politicoloog en drone-expert Peter W. Singer, verbonden aan de onderzoeksgroep New America.