De slag om Manchester United: wordt het Qatar of een Brexiteer?

Manchester United-coach Erik ten Hag zag de vraag aankomen en had een ontwijkend antwoord klaar. „De spelers, de staf en ik zijn natuurlijk benieuwd wat er gaat gebeuren”, zei hij zondag na de gewonnen wedstrijd tegen Leicester City (3-0) toen een journalist informeerde naar zijn mening over mogelijke nieuwe eigenaren van United. „Maar wij gaan er niet over. Wij moeten focussen op het voetbal […] en ons niet laten afleiden.”

Ten Hag zal zijn woorden nog vaak moeten herhalen. Manchester United staat sinds afgelopen najaar te koop, maar het zal naar verwachting nog maanden duren voordat de verkoop van een van ’s werelds meest waardevolle sportclubs is beklonken. De Amerikaanse Glazer-familie, de huidige eigenaren van de nummer drie van de Premier League, vraagt tussen de 5 en 6 miljard euro voor haar aandelen. Ruim meer dan het huidige recordbedrag van omgerekend 4,3 miljard euro dat recent voor het American- footballteam Denver Broncos werd betaald.

Belangstellenden voor United hadden tot vrijdagavond om hun interesse kenbaar te maken. Ook moesten kandidaat-kopers aantonen over voldoende geld te beschikken. Twee namen zijn inmiddels bekend. Er ligt een bod van de Britse miljardair Jim Ratcliffe, eigenaar van chemieconcern Ineos. Een andere gegadigde die zijn belangstelling heeft bevestigd komt uit Qatar. Hoeveel geld er op tafel ligt, is onduidelijk. Zeker is wel: beide biedingen zijn omstreden.

1 Wie zit er achter het Qatarese bod?

De Nine Two Foundation, een stichting van sjeik Jassim bin Hamad Al Thani (1982), kortweg sjeik Jassim. De naam van de organisatie verwijst naar de beroemde United-lichting van 1992, met onder anderen David Beckham, Paul Scholes en Ryan Giggs. Geen van hen is betrokken bij het bod. Maar, zo is de impliciete boodschap: sjeik Jassim, opgeleid aan de militaire academie in Sandhurst, is fan van Manchester United en kent de historie van de club. Behalve United-supporter is hij ook voorzitter van de Qatar Islamic Bank (QIB), de grootste bank van het land.

2 Is de Qatarese overheid betrokken bij het bod?

Officieel niet. Het zou gaan om een private investering met eventuele zakenpartners. Maar sjeik Jassim heeft nauwe banden met de staat. Zo is hij lid van de koninklijke familie en de zoon van een van de rijkste en machtigste Qatarese politici van de afgelopen decennia. Bovendien is de Qatarese overheid via haar staatsinvesteringsfonds een belangrijke aandeelhouder van de QIB. „Selfmade miljardairs zonder relatie met de staat bestaan niet in een autocratie als Qatar”, zegt sportwetenschapper Simon Chadwick. „De staat is er alomtegenwoordig. Als een Qatarees een investering doet van 5 miljard euro, heeft het regime daar onvermijdelijk een belangrijke stem in.”

Lees ook: De Saoedische overname van Newcastle United confronteert voetbalfans met een gewetensvraag

3 Wat vinden de Premier League en de UEFA ervan?

De overname van Newcastle United in 2021 door het staatsinvesteringsfonds van Saoedi-Arabië doet vermoeden dat de Premier League genoegen zal nemen met een juridisch onderscheid tussen de machthebbers in Qatar en de toekomstige eigenaar van Manchester United. Eerder werd sjeik Mansour bin Zayed Al Nahyan, lid van de koninklijke familie van Abu Dhabi en vicepremier van de Verenigde Arabische Emiraten, zonder problemen eigenaar van Manchester City. Tegelijkertijd zijn er signalen dat de stemming in het Verenigd Koninkrijk kritischer wordt. De Britse regering werkt aan strengere eisen voor eigenaren van profclubs. Onlangs werd bovendien bekend dat de Premier League Manchester City beschuldigt van jarenlang financieel gesjoemel, onder meer door kosten te camoufleren en inkomsten uit sponsorcontracten op te pompen.

Ook de UEFA kan dwarsliggen. Via het publieke investeringsfonds QSI is Qatar sinds 2011 eigenaar van Paris Saint-Germain, dat Manchester United kan tegenkomen in Europese toernooien. De regels van de UEFA staan niet toe dat twee clubs van één eigenaar uitkomen in dezelfde competitie. Maar ook in dit geval lijkt een juridisch onderscheid voldoende om de Europese voetbalbond tevreden te stellen. Meerdere Europese clubs, met RB Leipzig en RB Salzburg als bekendste voorbeelden, zijn immers al via hun eigenaren met elkaar verbonden.

4 Waarom willen de Qatarezen Manchester United kopen?

Wat sjeik Jassim betreft is het simpel: hij is United-fan en wil de club „terugbrengen in zijn oude glorie, zowel op als buiten het veld, en – bovenal – de supporters hun plek teruggeven in het hart van de club.” Jassim kent de grieven van de fans. Sinds de overname door de Glazers in 2005 heeft Manchester United commercieel gefloreerd. Maar de winsten zijn grotendeels aan de club onttrokken in de vorm van rentebetalingen aan de aandeelhouder, investeringen bleven achter en sportief is United al jaren in verval. De Qatarezen beloven, in lijn met wat sjeik Mansour met Manchester City heeft gedaan, de club schuldenvrij te maken en veel geld te steken in de selectie, het stadion en het trainingscomplex.

Maar clubliefde als enig motief voor zo’n miljarden kostend avontuur is niet erg overtuigend. Qatar, een schatrijk Golfstaatje met zo’n 300.000 eigen inwoners en een slechte mensenrechtenreputatie, is als clubeigenaar (PSG), sponsor en gastheer van het laatste WK de voorbije jaren uitgegroeid tot een van de machtigste landen in het internationale voetbal. De sport is bij uitstek geschikt om politieke invloed en prestige te winnen, weet Qatar, ook al kwam het land zwaar onder vuur te liggen vanwege grootschalige misstanden rond de bouw van WK-infrastructuur. Maar in de Premier League zijn de Qatarezen nog niet vertegenwoordigd. Dat maakt de overname van Manchester United, dat claimt wereldwijd meer dan een miljard fans te hebben, extra aantrekkelijk voor het land.

5 Heeft Jim Ratcliffe een kans tegen de rijke Qatarezen?

Miljardair Ratcliffe heeft geld genoeg, de vraag is hoever hij bereid is te gaan om de club in handen te krijgen waar hij van jongs af aan fan van is. Vorig jaar mengde hij zich ook in de strijd om Chelsea, maar werd overboden door de Amerikaanse durfinvesteerder Todd Boehly. Ratcliffe, een Brexiteer, presenteert zich als het Britse alternatief in een competitie die voor het overgrote deel in handen is van Amerikaanse en Aziatische investeerders. Hij belooft lokale fans meer zeggenschap te geven bij de club, terwijl de Qatarezen vooral geïnteresseerd zijn in de mondiale uitstraling en aanhang van United.

Ook Ratcliffe moet rekening houden met bezwaren van de UEFA. De Brit is namelijk al eigenaar van OGC Nice en die Franse club speelt ook geregeld Europees voetbal.

6 Wat willen de supporters van de club?

Supportersgroepen zijn verdeeld volgens Engelse media, afgezien van een diep verlangen naar een terugkeer bij de Europese top. Een van die groepen, de Manchester United Supporters Trust, heeft een kritische verklaring gepubliceerd over de banden van de Qatarese bieder met de eigenaren van PSG, de achtergestelde positie van vrouwen in Qatar en intolerantie tegenover de lhbti-gemeenschap. Ook stelt de Trust een harde eis aan de kopers van de club: „Iedere bieder moet zich expliciet committeren aan Erik [ten Hag] en zijn plannen om Manchester United terug te brengen aan de top.”