De NFT-markt is ingestort, al blijven sommigen in de technologie geloven

De handel op OpenSea, het grootste handelsplatform voor digitale eigendomscertificaten, is ingestort. Ging er tot voor kort geregeld voor ruim 100 miljoen dollar (101 miljoen euro) per dag om, deze maand zakte het dagvolume onder de 9 miljoen dollar, aldus cryptodataverzamelaar DappRadar. De belangstelling ervoor is flink bekoeld: het aantal gebruikers en transacties op het platform is gehalveerd.

Non-fungible tokens (NFT’s) zijn unieke eigendomsbewijzen voor digitale producten als illustraties, videoclips of objecten in de virtuele wereld. Zie het als een eigendomsstempel dat je op zo’n digitaal product kan drukken. Deze certificaten zijn per definitie niet vervangbaar: van iedere NFT is er maar één. Ze staan, net zoals cryptomunten als bitcoin en ether, opgeslagen in de blockchain, een openbaar toegankelijk online register van alle transacties. In dit ‘grootboek’ staan NFT’s in de vorm van een unieke code veilig opgeslagen en vindt een eigenaar aantoonbaar zijn eigendomsrecht terug.

De eerste NFT, een videoclip van kunstenaar Kevin McCoy, stamt uit 2014. Sindsdien verschenen ze in vele vormen, van afbeeldingen van de eerste tweet ooit tot liedjes en songteksten. Al is vooral digitale kunst in trek bij kopers van NFT’s. Een NFT creëert door zijn uniciteit immers schaarste in een onlinewereld waarin verder alles met een muisklik gekopieerd kan worden. In dat opzicht is het een slimme opzet. Wel leidde de doorverkoop van NFT’s al gauw tot speculatie, met slechts één doel: snel veel geld verdienen.

Vorig jaar was sprake van een ware rage rond NFT’s. De handel in deze certificaten groeide tot ongekende hoogte. NFT’s van digitale kunstenaars als Pak en Mike ‘Beeple’ Winkelmann werden voor tientallen miljoenen per stuk verkocht. Met name NFT’s van de Bored Ape Yacht Club, een collectie van tienduizenden cartoons van verveeld kijkende apen, waren buitengewoon in trek. Sommige ervan stegen binnen een jaar van 80 dollar naar een waarde van 4 ton, al dan niet gestuwd door beroemdheden als rapper Eminem en topvoetballer Neymar. Zij betaalden tonnen voor hun NFT’s, die ze trots toonden op sociale media.

Lees ook: Een NFT kopen, hoe gaat dat eigenlijk?

Klapper

In coronatijd wakkerde dat de hype nog eens extra aan, zegt technologie-expert Jarno Duursma. Hij volgt de NFT-markt al jaren nauwgezet. „Mensen zaten thuis en waren op zoek naar nieuwe inkomsten. Zij hadden al affiniteit met crypto’s, hoorden van anderen dat zij met NFT’s een smak geld hadden verdiend en dachten: dat wil ik óók.”

Dat gedrag wordt het ‘flippen’ van NFT’s genoemd: je koopt ze in voor weinig, om ze weer snel voor een hoger bedrag te verkopen. Duursma: „Het is een combinatie van hebberigheid en naïviteit, vergelijkbaar met de handel in crypto’s. Mensen denken: ik doorzie dit spelletje, hier ga ik een klapper maken. Maar geluk en pech zitten dicht bij elkaar.”

Dat de handel nu is ingezakt, moet worden gezien in het licht van bredere ontwikkelingen op de beurs. Gestegen rentes en een dreigende recessie hebben conservatieve opties als beleggen in obligaties en sparen weer wat aantrekkelijker gemaakt, terwijl cryptomunten een duikvlucht hebben genomen. In zo’n klimaat is speculeren op plotselinge waardestijging, bijvoorbeeld van NFT’s, uiterst riskant. In het tweede kwartaal van dit jaar werd met de doorverkoop van een NFT globaal geen winst meer gemaakt, blijkt uit een rapport van databedrijf NonFungible. „Het minste wat we kunnen zeggen is dat de markt in drie maanden tijd nogal drastisch is veranderd […] en dat niet alle NFT-eigenaren miljonair zijn geworden”, concluderen de onderzoekers met een knipoog.

Ook om andere redenen is de handel in NFT’s riskant. Zo zijn er oplichters online die zich voordoen als bekend kunstenaar en uit diens naam een digitaal kunstwerk met NFT verkopen. Ook bootsen kwaadwillenden soms complete cryptomarktplaatsen na, zoals OpenSea. En dan neemt het aantal nieuwe NFT-projecten nog eens zo snel toe dat grofweg een derde van de NFT’s nooit verkocht zal worden, concludeerde blockchain-analysebedrijf Nansen dit voorjaar. In Nederland houdt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) geen toezicht op de handel in NFT’s. Ook heeft ze geen overzicht van veilige aanbieders in Nederland.

‘Geen financieel product’

De financieel toezichthouder noemt de risico’s van NFT’s vergelijkbaar met die van crypto’s en adviseert consumenten zich eerst goed in de materie te verdiepen voordat ze in NFT’s handelen. „De AFM raadt af om geld in NFT’s te stoppen.” De toezichthouder zegt de ontwikkelingen met belangstelling te volgen en wijst op aanstaande Europese cryptoregelgeving (MiCAR), die de cryptomarkt straks beter moet reguleren. Daarin worden mogelijk ook regels voor NFT’s opgenomen.

Techexpert Duursma waarschuwt ook. „NFT’s zijn niet liquide. Je kan ze niet, zoals crypto’s, even snel van de hand doen. Je moet maar net iemand vinden die dat specifieke kunstwerk wil hebben, terwijl een waardedaling snel kan inzetten.”

Duursma schreef de online handleiding Zo koop je een NFT, die beginnende kopers aan de hand neemt. Hij geeft praktische adviezen; hoe je de betrouwbaarheid van een verkoper nagaat, hoe je een veilige cryptoportemonnee aanmaakt, en welke kosten zijn verbonden aan een NFT-transactie, die wordt afgerekend met ether, na bitcoin de grootste cryptomunt.

Want Duursma gelooft wel in de belofte van NFT’s. „Qua technologie is het niet iets om in de prullenbak te gooien. In NFT’s kun je allerlei zaken programmeren, dát is de meerwaarde.” Als voorbeeld geeft hij de verkoop van muziekrechten, merchandise en exclusieve tickets door muzikanten, die zo op een nieuwe manier inkomsten kunnen verdienen. Duursma: „Je kan als fan door het kopen van NFT’s allerlei bonusmateriaal krijgen. Het kan dienen als een soort VIP-pas in de digitale wereld.”

Dollartekens in de ogen

Ondertussen blijven NFT’s ook van waarde in de kunstwereld. De Nederlandse kunstenaar Rik Oostenbroek verkoopt dankzij de technologie voor het eerst zijn digitale kunstwerken met eigendomscertificaat. Geregeld voor duizenden euro’s per stuk, waardoor hij nu goed kan rondkomen van zijn werk.

„De waarde van de Bored Ape-verzameling schoot in een jaar tijd de lucht in, dus veel mensen hadden dollartekens in hun ogen”, vertelt de kunstenaar. „Mensen hadden constant de hoop om ‘de nieuwe Bored Ape’ in handen te hebben. Ook zijn veel projecten hun beloftes niet nagekomen. Je merkt dat er veel spelers zijn vertrokken. Sommigen met een flinke zak geld, anderen met een flink verlies.”

Oostenbroek zegt blij te zijn met de afgekoelde markt. „Daardoor staat NFT-kunst juist wat meer in de spotlights. Artiesten maken én verkopen nog steeds NFT-kunst en ik ben eigenlijk wel blij dat het niet meer om die belachelijke bedragen gaat.”

Lees ook: ‘NFT’s brengen bezit en schaarste terug naar de muziek’