Daders seksueel geweld voor het eerst op EU-sanctielijst

De Europese Unie heeft negen mensen en drie instellingen op de sanctielijst geplaatst omdat ze zich schuldig hebben gemaakt aan seksueel geweld en de grootschalige schending van vrouwenrechten. Het is voor het eerste dat de EU sancties inzet om op te komen voor slachtoffers van seksueel geweld.

„Met deze sancties geven we een duidelijk signaal aan diegenen die schuldig zijn aan seksueel geweld dat zij hier niet mee wegkomen”, zei minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) dinsdag in een verklaring. „Ook geven we een signaal aan de slachtoffers: als EU staan we deze mensen, waar ook ter wereld, bij.”

Als mensen of instellingen op een sanctielijst staan, betekent dit dat ze niet naar de EU kunnen reizen, hun tegoeden bevroren worden en hun geen diensten verleend mogen worden. Op de nieuwe lijst staan mensen en instellingen uit Rusland, Iran, Zuid-Soedan, Afghanistan, Myanmar en Syrië.

Op de nieuwe lijst staan mensen en instellingen uit Rusland, Iran, Zuid-Soedan, Afghanistan, Myanmar en Syrië

Zo haalden twee hoge Russische militairen de lijst. Kolonel Ramil Rachmatoelovitsj Ibatoellin nam als bevelhebber van de 90ste Garde Tankdivisie in maart vorig jaar deel aan het offensief tegen Kyiv. Leden van deze divisie maakten zich schuldig aan seksueel geweld. Oekraïne heeft hen beschuldigd van groepsverkrachting en verkrachting van een zwangere vrouw. Ook zouden ze een Oekraïense burger hebben vermoord nadat ze zijn vrouw in het bijzijn van hun jonge kind hadden verkracht. Nadat de misdaden bekend waren geworden, werd Ibatoellin door Moskou bevorderd tot de rang van kolonel.

Generaal-majoor Nikolaj Anatoljevitsj Koeznetsov is bevelhebber van een speciale eenheid die zich tijdens de invasie eveneens schuldig heeft gemaakt aan seksueel geweld en groepsverkrachting. Seksueel geweld door het Russische leger, zeggen Oekraïense getuigen, is systematisch en gepland.

Twee Moskouse politieagenten werden op de lijst gezet omdat ze in maart vorig jaar vrouwelijke antioorlogsdemonstranten opgepakt en gefolterd hebben. Sommige vrouwen werden zes uur lang geslagen, verstikt met een plastic zak en lichamelijk en verbaal mishandeld.

Taliban

Ook waarnemend Taliban-minister Neda Mohammad Nadeem (Hoger Onderwijs) wordt aangepakt, omdat er sinds zijn aantreden, in oktober vorig jaar, decreten zijn uitgevaardigd die vrouwen uitsluiten van hoger onderwijs. Ook zijn collega-bewindspersoon Sheikh Muhammad Khalid Hanafi (Bevordering van Deugd en de Preventie van Zedeloosheid) staat op de lijst, omdat hij verantwoordelijk is voor decreten die de vrijheid van meningsuiting van vrouwen beperken. Op overtreding van de regels staan strenge en gewelddadige straffen.

Lees ook: In de jungle van Myanmar werken verzetsgroepen samen tegen de junta

De minister van Binnenlandse Zaken van Myanmar, generaal-majoor Toe Ui, werd bestraft omdat hij voorheen mede leiding gaf aan het bureau voor militaire veiligheid, de instelling die verantwoordelijk is voor het beheer van detentie- en verhoorcentra. De dienst (OCMSA) mishandelde gevangenen, onder wie leden van de lhbt-gemeenschap, door hen te verkrachten, hun elektroshocks toe te dienen en hun genitaliën te verbranden.

Ook werden de Iraanse vrouwengevangenis van Qarchak en de Syrische Republikeinse Garde op de lijst gezet. In Qarchak werden vrouwen die deelgenomen hadden aan vredige demonstraties onder onterende omstandigheden vastgezet.

Er tekende zich al enige tijd politieke overeenstemming over de sancties af, maar de bekendmaking werd afgestemd op Internationale Vrouwendag, woensdag 8 maart. Het is, aldus Hoekstra, niet de bedoeling dat het bij een eenmalige actie blijft. De EU heeft sinds 2019 de mogelijkheid om de schending van mensenrechten via een apart sanctieregime aan te pakken. Op initiatief van Nederland, Duitsland en Frankrijk wordt er vanaf nu speciaal aandacht besteed aan geweld tegen vrouwen.